جايگاه محبت در ساحت‌هاي نفس و تأثير آن بر عملكرد انسان در سير كمالي از ديدگاه علامه طباطبايي

بعد نفساني وجود انسان از سه ساحت معرفتي، عاطفي و ارادي تشكيل شده است. محبّت يكي از مهم‌ترين و شاخص‌ترين مؤلفه‌هاي ساحت عاطفي نفس محسوب مي‌شود. اين مقاله به تبيين جايگاه محبّت در ساحت‌هاي نفس و تحليل ساز و كار تأثير آن بر عملكرد انسان، به خصوص در رسيدن به كمال نهايي از ديدگاه علامه طباطبايي مي‌پردازد. علامه به تأثير نيازها و احساس‌هاي انسان بر ساحت معرفتي وي التفاتي ويژه دارد و اين خود، موجب تمايز تحليل ايشان در تأثير عنصر محبت بر صدور نهايي فعل مي‌شود. از ديد وي، محبّت، حقيقتي وجودي و ميلي تعلقي به كمال است كه ميان همه موجودات جاري است؛ اما صورت كامل محبّت در انسان ظهور و نمود پيدا كرده است. از آنجا كه امور مختلفي متعلّق حبّ انسان قرار مي‌گيرند، محبّت انواع مختلف مثبت و منفي، و خيالي، وهمي و عقلاني پيدا مي‌كند؛ در صورتي كه متعلّق محبّت امري روحاني و كامل باشد، نوع محبّت انسان مثبت خواهد بود. اين محبّت به مثابه استاد راه، انسان را به كمال حقيقي‌اش رهنمون مي‌سازد. محبت با يكسويه كردن حركت كمالي ديگر ساحات وجودي انسان، آنها را به سوي هدف حقيقي واحدي سوق مي‌دهد و ضمن شكوفايي استعدادها، بين قوا اتحاد ايجاد مي‌كند. از سوي ديگر، به ياري عقل، فرد را به انتخاب هدف متعالي و استاد راه كامل رهنمون مي‌سازد تا با برقرارسازي علقه با وي، مسير كمالي درست و حقيقي را طي كند.