بررسي تئوري‌هاي اخلاقي پايه و اصول اخلاق پزشكي

مقدمه: تئوري‌هاي اخلاقي پايه، زيربناها و انديشه‌هاي پايدار فلسفي است كه مبدأ شكل‌گيري اصول اخلاقي ثابت مي‌گردد. با توجه به تأثيرگذاري اخلاق بر تصميم‌گيري‌هاي پزشكي، بررسي اين مباني به منظور تدوين اصول اخلاق پزشكي ضرورت مي‌يابد. هدف اين مطالعه، تعيين چارچوبي براي ارايه‌ي اصول اخلاقي كاربردي در پزشكي است. روش‌ها: اين پژوهش بر اساس مطالعه و تحقيق در منابع فلسفي، اخلاقي، فقهي و تفسيري صاحب‌نظران مسلمان و منابع فلسفي- اخلاقي غرب انجام شده است. در اين بررسي، ديدگاه‌هاي موجود و قابل انطباق بر اخلاق پزشكي، تبيين، توصيف و مورد تحليل محتوايي قرار گرفته است. يافته‌ها: با مقايسه و جمع‌بندي داده‌هاي به دست آمده از مطالعه‌ي منابع اسلامي و غربي درباره‌ي مباني و تئوري‌هاي اخلاقي پايه، بر اساس ديدگاه غربي چهار اصل اخلاقي «سود رساني»، «ضرر نرساندن»، «خود مختاري» و «عدالت» به دست مي‌آيد كه در تصميم‌گيري‌هاي پزشكي، ملاك عمل قرار مي‌گيرد و بر اساس ديدگاه اسلامي، هشت اصل اخلاقي «توكل»، «تقوا»، «تكريم و كرامت بيماران»، «جلب منفعت»، «دفع ضرر محتمل»، «اختيار»، «عدالت» و «احسان»، حاصل گرديد كه برخي از اين اصول، تأثيرگذار در تصميم‌گيري و برخي ملاك هر گونه اقدام پزشكي واقع مي‌شود. نتيجه‌گيري: بين اصول اخلاق پزشكي از ديدگاه اسلامي و غير اسلامي (غربي) از «از نظر مبنا» و «از نظر محتوا» تفاوت اساسي وجود دارد. در اين مقاله اين تفاوت‌ها مورد توجه و تفسير و تحليل قرار گرفت. بنابراين لازم است در كشورهاي اسلامي اصول اخلاقي برگرفته از جهان بيني، فقه و فلسفه‌ي اسلامي تدوين و در مراكز پزشكي به كار رود. همان‌طور كه در كشورهاي غربي تا كنون بر اساس تئوري‌هاي اخلاقي فلسفي، اصولي كاربردي اتخاذ شده است و در مراكز پزشكي آنان به كار مي‌رود.