آسيب‌شناسي فقهي- اقتصادي ابزارهاي پيشنهادي جهت عمليات بازار باز در ايران و ساير كشورها

با توجه به اينكه عمليات بازار باز در بانكداري مركزي نوين در ساير كشورها با استفاده از خريد و فروش اوراق قرضه انجام مي شود، امكان استفاده از آن در چارچوب اسلامي وجود ندارد. براين اساس، محققين بانكداري اسلامي تلاش كرده اند تا ابزارهاي جايگزيني را جهت اجراي عمليات بازار باز در چهارچوب شرعي پيشنهاد كنند. اين تحقيق تلاش مي كند تا به روش تحليلي توصيفي به آسيب شناسي فقهي و اقتصادي ابزارهاي مذكور بپردازد. در اين پژوهش، ابزارها در دو گروه مورد ارزيابي و نقد واقع مي شوند. گروه اول ابزارهايي است كه توسط برخي از پژوهشگران طراحي شده، اما در عمل مورد استفاده واقع نشده اند (مانند صكوك اجاره طلاي بانك مركزي). گروه دوم نيز ابزارهايي هستند كه در عمل در كشورهاي مختلف تجربه شده اند. يافته هاي اين تحقيق نشان مي دهد كه اكثر ابزارهاي پيشنهادي توسط محققين در ايران و ساير كشورها، توانايي تامين همزمان معيارهاي فقهي و اقتصادي را ندارند. علاوه بر اين، تجارب كشورهاي اسلامي در طراحي و استفاده از ابزارهاي جايگزين اسلامي جهت عمليات بازار باز چندان قابل توجه نبوده و نقدهاي زيادي به آن ها وارد است. با توجه به يافته هاي اين پژوهش، به نظر مي رسد مسئله طراحي ابزارهاي اسلامي جهت سياست گذاري پولي (بانكداري مركزي اسلامي) از موضوعات جديد در دانش بانكداري اسلامي به حساب آمده و لازم است در آينده بيش از پيش مورد توجه پژوهشگران واقع شود.