نقد منابع هندي در معرفي نُسخ خطي مثنوي سراپاي مهري

فاقد عنوان لاتين

سرزمين هند از نظر دارا بودن نسخه‌هاي خطي فارسي، بسيار غني و درخور توجه است؛ شناسايي اين ميراث عظيم فرهنگي و تهيۀ فهرست‌هاي موثق و علمي از آن‌ها ضرورتي بي‌چون‌وچراست؛ زيرا تحليل محتوايي فهرست‌ها و منابع هندي نشان مي‌دهد كه اين منابع در معرفي نسخ خطي فارسي، تصويري روشن به خواننده انتقال نمي‌دهند. از جمله آثاري كه در اين منابع به‌اشتباه معرفي شده، نسخۀ خطي مثنوي سراپاي مهري عرب است كه آن را به مهري شاعرِ دربار نورجهان و همچنين مهري هروي نسبت داده‌اند. در اين مقاله ابتدا فهرستي از مهري‌هاي معروف كه از آن‌ها در تذكره‌ها ذكري به ميان آمده ارائه مي‌شود، سپس به معرفي مهري عرب و مثنوي سراپاي وي مي‌پردازيم و در آخر منابع هندي را كه به مثنوي سراپا پرداخته‌اند، نقد مي‌كنيم. تأكيد اين مقاله بر نقد، بررسي و بازنگري منابع مرتبط با فرهنگ ايران است كه توسط غيرفارسي‌زبانان نوشته مي‌شود؛ البته ريشۀ بسياري از اشتباهات و خلط نام‌ها در اين منابع را بايد در تذكره‌هاي فارسي جست‌وجو كرد. اطلاعاتي كه تذكره‌ها در اختيار ما قرار مي‌دهند نمي‌تواند الزاماً صحيح باشد. تذكره‌نويسان سه شاعر مهري‌نام، ‌مهري هروي مصاحب گوهرشادبيگم و همسر حكيم عبدالعزيز، مهري مصاحب نورجهان‌بيگم و مهري همسر كريم‌خان زند را با يكديگر خلط كرده‌اند و همين امر سبب انتساب اشتباه مثنوي سراپاي مهري عرب به ساير شاعران مهري‌نام شده است.