ارزيابي اثر برنامه‌هاي سياستي جهت دستيابي به هدف پايداري منابع آب در دشت قزوين

Evaluating Effect of Policy Programs to Achieve Water Resources Stability Objective in Qazvin Plain

محدوديت هاي توسعه منابع آب به دليل خشكسالي و تغييرات اقليم، مديريت ضعيف و تلفات زياد آب در كشاورزي، كاربرد سياست هاي مديريت منابع آب را ضروري مي سازد. بنابراين، در اين مطالعه با استفاده از مدل برنامه ريزي رياضي اثباتي به تحليل سياست هاي گوناگون مديريت منابع آب در سطح مزارع دشت قزوين پرداخته و سپس براي مقايسه سياست هاي گوناگون، نتايج بدست آمده از مدل هنجاري نيز استخراج و با نتايج مدل اثباتي مقايسه شود. داده ها از راه مراجعه به ادارات مربوطه استان قزوين و همچنين، از راه پرسشنامه از 118 كشاورز كه به صورت نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب شده اند، در سال زراعي 1393-94 استخراج شد. نتايج مطالعه نشان دادند كه اعمال سياست كاهش 10 درصد آب آبياري در دسترس كشاورزان براي مزارع كوچكتر از 25 هكتار در دشت قزوين، كشاورزان را به مديريت صحيح منابع آب تشويق مي كند. به گونه اي كه به ترتيب منجر به كاهش مصرف آب حدود 10 و 16 درصد براي مزارع كوچك و متوسط مي شود، اما براي تشويق كشاورزان به مديريت صحيح منابع آب در مزارع بزرگ دشت قزوين (مزارع بزرگتر از 25 هكتار)، اعمال سياست افزايش 50 درصدي قيمت آب توصيه مي شود. همچنين، نتايج نشان دادند كه با اعمال سناريوهاي مديريتي بويژه براي مزارع بزرگ، كشت محصولات با استراتژي كاهش آبياري افزايش مي يابد. در پايان پيشنهاد مي شود كه براي مزارع بزرگ دشت قزوين حق آبه كافي آب در نظر گرفته شود، اما براي تعديل مصرف آب اين مزارع قيمت بالاتري براي آن تعيين شود، اما براي مزارع كوچكتر اين دشت، حق آبه كمتر و با قيمت پايين تر به ازاي هر هكتار سطح زير كشت به نسبت مزارع بزرگتر پيشنهاد مي شود.

Application of water resources management policies is necessary because of Water resources development constraint due to drought and climate change, poor management and such a water losses in agriculture. In the present study, different water resources management policies were analyzed by positive mathematical programming model and result of normative model was obtained and compared with result of positive model to compare different policies. The data were obtained by referring to the relevant departments of Qazvin province and also by 92 questionnaires of farmers during 1393-1394 year were selected by simple random sampling. The result of study showed that 10 percent reduction of available irrigation water for farms smaller than 25 hectares in Qazvin plain encourages farmers to properly manage of water resources.