بررسي افعال مركّب در گويش كلهري زبان كردي با تكيه بر آثار ادبي معاصر

Investigating Compound Verbs in Kurdish (Kalhori Dialect) Relying on Contemporary Literary Works

پژوهش پيش رو افعال مركّب را در گويش كلهري زبان كردي، با تكيه بر آثار ادبي معاصر بررسي كرده است. بررسي‌ها نشان داد كه با توجّه به محدوديت افعال ساده در بيان معاني مختلف، افعال مركّب و پيشوندي، اين خلأ را در زبان پر مي‌كنند؛ يعني افعال ساده با تركيب­شدن با عناصر موجود در زبان ازجمله اسم، صفت، قيد، پيشوند و... تركيبات واحدي را مي‌سازند. اين تركيبات واحد كه معاني فعلي دارند، بخش مهمّي از زبان را تشكيل مي‌دهند. در پژوهش حاضر ساخت واژي گويش كلهري بررسي مي‌شود. داده‌هاي پژوهش به‌صورت توصيفي و كتابخانه‌اي جمع‌آوري شده و براي اين منظور از كتاب‌هاي شعر كردي و ضبط گفتار گويشوران بومي استفاده شده است؛ سپس داده‌هاي جمع‌آوري‌شده با نظريات مهمّي كه دربارة افعال مركّب وجود دارد، مطابقت داده و تجزيه‌وتحليل شدند. در كردي كلهري تركيبات فعلي، گاهي درون­مركز و انباشتي و گاهي نيز خارج از خود تركيب و به‌صورت برون‌مركز و اصطلاحي، قابل تشخيص هستند؛ همچنين بررسي داده‌ها بيان­گر اين است كه برخلاف زبان فارسي معيار كه در آن افعال مركّب به‌صورت هسته پاياني هستند، در كردي، افعال مركّب مي‌توانند به هر دو صورت هسته ­پاياني و هسته ­آغازين وجود داشته باشند. ازنظر تاريخي نيز مي‌توان گفت كه افعال مركّب كردي همانند فارسي رو به گسترش بوده و هستند.

This article examines compound verbs in Kurdish, Kalhori dialect, relying on contemporary literary works. Researches show that due to the limitations of simple verbs in expressing different meanings, compound verbs fill this gap in the language; it means simple verbs are combined with different elements in the language, including nouns, adjectives, adverbs, prefixes, and…to make single combinations. These single combinations, which have verbal meanings, form an important part of the language. In this morphological research, one of Kurdish dialects called Kalhori was studied. The data were collected in a descriptive and library format. For doing so, Kurdish poetry books and native speaker speech recordings have been used. Then the data were matched and analyzed with important theories related to compound verbs. The results show that in Kalhori dialect, verbal combinations are sometimes endocentric and compositional and sometimes outside the composition itself and can be distinguished in the form of an exocentric and idiomatic term. Also investigation of the data indicates that in Kalhori, compound verbs can be of both forms of head- final and head- initial. Historically, surveys also show that Kurdish compound verbs, like Persian, have been expandin