كليدواژه :
قانون , قانون مداري , خودكامگي , ساختار ديوان سالاري , تحول نظامند
چكيده فارسي :
نياز تاريخي كشور به تأسيس قانون و رويه و باور به قانون مداري و به تبع آن نياز به تحولي نظام مند در نظام ديوان سالاري ناكارآمد، به ويژه در دورۀ ناصرالدين به سبب تأثيرپذيري نخبگان گيري و دولتي دورۀ قاجار از ارزشهاي جامعه غربي در اين زمينه، مبدل به مطالبه اي جدي -هرچند نيمه پنهان- جامعه ايراني گرديد. برنامه هاي بنيادين اصلاح نظام اداري كشور و برقراري قانون و نظم در دورۀ صدارت ميرزا تقي خان اميركبير در پاسخ به اين مطالبه به علل و دلايل گوناگون سياسي، اجتماعي، فرهنگي به ويژه ساخت قدرت خودكامه به انجام نرسيد و با شهادت امير معلق ماند. پس از چند سالي نوبت به صدارت ميرزا حسين خان سپهسالار قزويني رسيد. براستي ميتوان وي را مبدع و آموزگار تأسيس قانون و قانون گذاري و پديد آوردن نهادهاي مشورتي در نظام سياسي- اداري و ساختار دولت و تدوين و اجراي برنامه هاي اصلاحي نظام مند جهت تحول در زيرساختهاي نظام ديوان سالاري ايران دانست. قانون تنظيمات، تأسيس مجلس تنظيمات، مجلس مصلحت خانه، شوراي دولت، مجلس وزراء تأسيس پست خانه جديد و برقراري رويه هاي نوين در نظام ديوانسالاري كشور نظير شيوه نوين در آداب نامه نگاري رسمي، برقراري قرار اوقات در دستگاه ديواني، تغيير در پوشش اداري كاركنان، تحول در نحوه دادن نشانه اي دولتي، لغو خلعت و ... از جمله مؤلفه هاي اصلي و تأثيرگذار در برنامه هاي سپهسالار به شمار مي آيد.
چكيده لاتين :
The historical need of country to establishment of law and procedure and belief in law abiding and consequently the need to a systematic evolution in inefficient bureaucracy institution, especially during Nassereddin-Shah era because of the effectiveness of intellectual and governmental elites from west society values accordingly, has become serious demands – although half-hidden – from Iranian society. The fundamental programs regarding the country`s administrative system reformation and establishing law and discipline during the period of Mirza-Taghi-Khan-Amir-Kabir ministry responding to this demand because of different political, social, cultural causes and reasons especially in making an authoritarian powers was not done and remained suspended after Amir`s martyrdom. After a few years, it was Mirza-Hasan-Khan, Qazvin generalissimo`s turn of ministry. Actually he can be considered as the inventor and instructor of establishing law and legislation and creating advisory institutions in the political and administrative system and the government structure and codification and performance of systematic corrective programs in order to make evolution in the infrastructures of Iran bureaucracy institution. Arrangement law, establishing arrangement parliament, expediency parliament, government council, ministers` parliament, establishing new post office and new procedures in the country`s bureaucracy system like new methods in formal etiquette writing, planning for meetings in bureaucratic system, making changes in employees` official clothing, evolution in the method of granting governmental badges, disgrace deposal, etc... are considered as effective and main aspects in generalissimo`s plans.
