مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي و تحليل نقش‌آفريني قوم عرب خوزستان در جنگ تحميلي عراق عليه ايران

چكيده فارسي :

تحولات تاريخي و سياسي جغرافياي سياسي ايران، همواره با توجه به كاركرد چند‌وجهي اقوام، در سير معادلات قدرت تحليل و ارزيابي مي‌شود؛ به‌طوري كه تصوير موزاييكي اقوام در اين جغرافياي سياسي طي تاريخ، چرخه‌اي از فرصت- تهديد را در مقابل منافع ملّي ايران نمايش مي‌دهد. در اين تحقيق با استفاده از روش توصيفي- تحليلي به بررسي نقش قوم عرب خوزستان در جنگ تحميلي پرداخته شد. در واقع جنگ طولاني اخير كه با شعار حمايت از اعراب خوزستان يا به گمان دولت عراق، «عربستان» آغاز و تداوم يافت، مناسب‌ترين فرصت را براي آشكارسازي حداكثر تمايلات واگرايانه در اختيار اعراب خوزستان گذاشت. با مطالعه اين نقش‌آفريني، مشخص شد كه پيوندهاي مذهبي، تاريخي و روابط اجتماعي- اقتصادي، خوزستان را داراي چنان هويت ايراني گردانيده بود كه مردم اين منطقه با مقاومت و مخالفت در برابر دولت بعثي و عرب عراقي، كه با تبليغات و وعده‌هاي فراوان سعي در تحريك و همگرايي آنان داشت، نشان دادند كه پيوند عوامل اعتقادي و باورهاي آنان با سرزمين و كشور ايران، محكم‌تر از آن است كه بتوان با پيش كشيدن مسائل قومي، آنها را از هم جدا كرد. بنابر اين، جنگ تحميلي، زمينه بروز و نقش‌آفريني اين اعتقادات و باورهاي نهفته را در ميان قوم عرب خوزستان زنده كرد. از اين رو، مقاومت مردم خوزستان در برابر تهاجم عراق، نقش مؤثري در سرنوشت جنگ ايفا كرد و در پايان، باعث شكست طرح تجزيه خوزستان شد.