آيا مولانا اشعري است؟

Is Rumi Ash'ari?

اشاعره يكي از مذاهب كلامي اهل سنت هستند. تشابه ظاهري بين بعضي اعتقادات اصولي اشاعره و تعاليم عرفاني، باعث شده كه عارفان بزرگ مسلمان از جمله مولانا جلال الدين محمد بلخي را در جرگه مذهب اشعري تصور كنند. در حاليكه اصولاً مباني و مبادي علم عرفان و علم كلام كاملاً مستقل و متفاوت هستند. در اين مقاله سعي شده برخي از تشابهات ظاهري آراي عرفاني مولانا در قياس با اصول اعتقادي اشاعره كه ظاهراً مشترك مي نمايند، بيان گردد و تفاوت عميق بين آن دو به طور مختصر شرح داده شود. بدين منظور اقوال آنان خصوصاً در باب «حسن وقبح»، «جبر و اختيار»، «توحيد افعالي و انكار عليّت»، «عينيت ذات با صفات» و «رؤيت حق تعالي» مورد بررسي قرار مي گيرد و در نهايت به اين مسئله پاسخ داده مي شود: «آيا مولانا از نظر اعتقادات اشعري است؟» يا اينكه عرفان و علم كلام آنچنان فاصله اي دارند كه قياس آنها حاكي از ناآگاهي از هر دو جريان فكري است."

Ashʿarism is one of the Sunni theological schools. The apparent similarity between some of Asahira’s principal beliefs and mystical teachings has led many to regard the great Muslim mystics, including Rumi (Mowlana Jalaluddin Mohammad Balkhi), as the followers of Asharite School. However the basics and principles of mysticism and the theology are essentially independent and different. In this paper, some of the apparent similarities between Rumi's mystical opinions and Asahira’s beliefs are expressed, and then we try to uncover the deep difference between them and discuss them briefly. For this purpose, their arguments, especially on ‘good and evil’, ‘determinism and free will’, ‘the oneness of God’s actions and rejecting causality’, and ‘Sighting God’ are examined, and ultimately we will answer our primary question: ‘Is Rumi Ash'arist, in terms of his beliefs?’ It will be noticed that the mysticism and theology are so different and even incommensurable that their analogy implies ignorance of both intellectual trends