بررسي و مقايسه ميزان توجه به مفاهيم مهدويت در كتب درسي معارف اسلامي آموزش و پرورش (از ﺳﺎل 1330 ﺗﺎ 1387)

Comparison of the amount attention to Mahdism concepts through Islamic education textbook of education system

پژوهش حاضر با هدف بررسي و مقايسه ميزان توجه به مفاهيم مهدويت در كتب درسي معارف اسلامي نظام آموزش و پرورش كشور در حوزه برنامه درسي انجام شد. اين مباحث شامل؛ ويژگي‌هاي فردي حضرت، عصر قبل از ظهور (عصر غيبت)، عصر ظهور و عصر بعد از ظهور(دوران حكومت) مي‌شد. روش پژوهش توصيفي از نوع تحليل محتوا و رويكرد آن نيز كاربردي بوده است. جامعه آماري پژوهش شامل كليه كتاب‌هاي درسي معارف اسلامي بوده كه وزارت آموزش و پرورش در سه دوره تحصيلي (ابتدايي، متوسطه اول و متوسطه دوم) طي سال‌هاي1330 تا 1387 به چاپ رسانده است. نمونه مورد بررسي 90 عنوان كتاب درسي معارف اسلامي بود كه با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي در دسترس انتخاب شدند. ابزار اندازه گيري چك ليست تحليل محتواي محقق ساخته بود. نتايج پژوهش با استفاده از شاخص‌هاي آمار توصيفي (فراواني، درصد، ميانگين و انحراف معيار) و استنباطي (آزمون T مستقل) و با كمك نرم افزار SPSS نسخه 20 مورد تحليل قرار گرفت. عمده‌ترين نتايج اين پژوهش بيانگر آن بود كه: اختلاف مشاهده شده بين ميانگين مؤلفه‌هاي مرتبط با مهدويت در دو دوره قبل از انقلاب اسلامي (19/36) و بعد از انقلاب اسلامي (26/64) در سطح (p < 0/05) معنادار است.

The aim of the current study was to comparative evaluation of the amount attention to Mahdism concepts through Islamic education textbook of education system in Iran in the curriculum field. These subjects included the individual characteristics of Imam, the era before the appearance (the occultation era of Imam Mahdi), the reappearance era and post-reappearance era (the reign era). In this research, descriptive method has been used in the type of content analysis, with applied approach. The statistical population of the research was all the textbooks of the Islamic education which has published in education system in three educational periods (elementary, and the first and second levels of pre-high school) from 1951 to 2008. In the sample, there were 90 textbooks of the Islamic education which were selected by using the random sampling method which was avalible.The measurement tool was a researcher-made checklist of content analysis. The research results were analyzed by using the indicators of the descriptive statistics (frequency, percentage, mean, standard deviation) and inferential (independent T-test), and SPSS, version 20. The most common results of this research showed that there is a meaningful difference between the components related to Mahdismin in two periodsof time, before Islamic republic revolution (19.36) and after the Islamic republic revolution(26.64) in the level of p <0.05.