پديد آورندگان :
مشفقي، وحيد دانشگاه آزاد اسلامي قزوين - دانشكده معماري و شهرسازي - گروه شهرسازي , حقيقت ناييني, غلامرضا دانشگاه هنر تهران - دانشكده معماري و شهرسازي , حبيبي, ميترا دانشگاه هنر تهران - دانشكده معماري و شهرسازي
كليدواژه :
كاربري زمين , اقتصاد فضا , كميسيون ماده پنج , تهران
چكيده فارسي :
شهرها، سيستم هاي فضايي پيچيده اي هستند كه مستقيما با اقتصاد، سياست و قدرت ارتباط دارند. تغييرات كاربري اراضي شهري نيز، مقوله اي اقتصادي فضايي است. تغيير در نوع كاربري ها و گرايش هاي جامعه به مداخله در فضا، بازتاب دهنده ساختار اقتصاد فضا در شهرهاست. در اين پژوهش تلاش مي شود الگو و گرايش هاي مداخله در زمين شهري بررسي شود. پژوهش هاي متعددي درباره كاربري زمين و قيمت زمين انجام شده است؛ اما بررسي گرايش هاي تغيير كاربري اراضي و ارتباط آن با تغييرات قيمت زمين كمتر مدنظر بوده است. براي اين منظور در اين پژوهش مصوبات كميسيون ماده پنج شهر تهران تحليل مي شود.پژوهش حاضر از منظر نوع، كاربردي و داده هاي استفاده شده در آن، اسنادي و از نوع داده هاي دست دوم است. جامعه آماري پژوهش، كل مصوبات كميسيون ماده پنج شهر تهران در سال هاي 1385 تا 1397 (194 مصوبه و 1322 بند) و روش نمونه گيري، هدفمند بوده است (733 بند). تحليل هاي خوشه بندي و ارزيابي الگوها با استفاده از الگوريتم موران I و آماره گتيس- ارد- جي در نرم افزار Arc Gis انجام شده است.نتايج نشان مي دهد اقتصاد فضا در شهر تهران مبتني بر توسعه اراضي با قيمت و با كيفيت شهري زياد در مناطق مرفه نشين شهر است. مناطق 1، 2، 3 و 6 به مثابه لكه هاي داغ و مناطق 10، 13، 14، 17 و 19 به مثابه لكه هاي سرد در ساختار اقتصاد فضا در شهر تهران هستند. گرايش غالب به كاربري هاي مسكوني، تجاري، اداري و گردشگري است. بيشترين تقاضا براي تغيير كاربري هاي فضاي سبز، مسكوني و اراضي ذخيره توسعه بوده است. الگوي تمركز اين تغييرات در شهر تهران به شكل خوشه اي است. ادامه اين روند به سرازيرشدن سرمايه ها به مناطق شمالي شهر، طبقاتي شدن جامعه و تشديد اختلاف قيمت زمين در مناطق شمالي با ساير مناطق شهر تهران مي انجامد. راهكار مقابله با اين مشكل، تغيير در ساختار اقتصادي كشور، تقويت حكومت محلي و كاهش وابستگي آن به منابع غيرپايدار و تعيين عوارض براي پروانه هاي ساختماني است.
چكيده لاتين :
Cities are complex spatial systems that are directly related to economics, politics, and power. Urban
land-use changes are an economic-spatial category. Changes in urban land use and the tendencies of
the society to intervene in space reflect the structure of the spatial economy in cities. In this research,
an attempt was made to study the patterns and trends of intervention in urban land. Many studies
have been conducted on land use and land prices, but the study of land-use change trends and its
relationship with land price changes has been less considered. To this end, the approvals of the
Commission Article Five of Tehran have been analyzed. This research was applied from the
perspective of the type of research. The documentary method of data collection and secondary data
have been used. The statistical population of the study was the total approvals of the Commission
Article Five in Tehran from 2006 to 2018 (1385-1397 AH) with 194 decrees and 1322 clauses. The
sampling method was purposive (733 clauses). Cluster analysis and pattern analysis were performed
using the Moran I algorithm and the Gettys-Ard-G statistic in Arc Gis software. The results showed
that the spatial economy in Tehran was based on the development of high-quality urban land in the
rich areas of the city. Districts 1, 2, 3, and 6 were identified as hot spots, and Districts 10, 13, 14, 17,
and 19 were identified as cold spots in the structure of the spatial economy in Tehran. The dominant
tendency of land-use change was toward residential, commercial, administrative, and tourism.
Greenspace, residential, and development reserve lands were identified as the dominant factors for
land-use change. The spatial pattern of these changes was clustered. The continuation of this trend
will lead to the influx of capital into the northern regions of the city, the classification of the society,
and the escalation of land price disparities in the northern regions with other areas of Tehran. The
solution to this problem is to change the country’s economic structure, strengthen local government,
reduce its dependence on unsustainable resources, and impose tolls on building permits.
