تحليل جامعه‌شناختي مسئلۀ قصور پزشكي در شهر تهران (مطالعۀ تركيبي)

قصور پزشكي از مسائل اجتماعي در حوزۀ جامعه ­شناسي پزشكي و كژ‌كاركرد پزشكي نوين است كه سلامت بيماران را تهديد مي­ كند و پيامدهاي منفي براي بيماران، پزشكان و جامعه دارد. هدف مطالعه تحليل جامعه‌شناختي اين مسئله در شهر تهران با استفاده از روش تركيبي است كه در آن داده‌هاي كمّي نقش تكميلي براي داده‌‌هاي كيفي دارند. بخش كيفي شامل دو روش است: 1) مشاهدۀ بدون مشاركت در 15 جلسۀ رسيدگي به شكايات قصور پزشكي در شوراي حل اختلاف شهر تهران. 2) مصاحبۀ نيمه­ ساختاريافته با 15 پزشك و 15 بيمار داراي پروندۀ قصور پزشكي. در بخش كمّي 370 پروندۀ قصور پزشكي به شيوۀ تمام­ شماري مطالعه و براي توصيف داده‌‌هاي كمّي از نرم افزار SPSS نسخۀ 24 و براي تحليل داده‌‌هاي كيفي از روش كدگذاري و مقوله­ بندي استفاده شده است. در نهايت داده‌‌هاي كمّي و كيفي در تفسير و نتيجه‌گيري داده‌‌ها با هم تلفيق شده‌اند. يافته‌‌ها نشان داده كه محورهاي تضاد بين پزشك و بيمار در طرح شكايت قصور پزشكي، شامل تضاد بر سر منافع مالي، دانش تخصصي، و قدرت سازماني است و بيماران و پزشكان ديدگاه‌ها و تفسيرهاي متفاوتي از نتيجۀ اقدام پزشكي دارند. طبق يافته‌­هاي كمّي بيش از نيمي از بيماران، مقدار هزينۀ پرداخت‌شده در ازاي خدمات دريافت‌شده را غيرمنصفانه مي­ دانستند و نيز هدف حدود نيمي از بيماران از طرح شكايت قصور پزشكي، دريافت خسارت از پزشك بوده است. در مجموع اين مطالعه نشان داد كه قصور پزشكي به مثابۀ مسئله‌اي اجتماعي در حوزۀ سلامت، نتيجۀ تضاد مضاعف بين بيمار و پزشك بر محورهاي منفعت و دانش و قدرت است.