جايگاه خاندان نايب‌الصدر شيرازي در تحولات فرهنگي و سياسي دوره‌ي قاجار

يكي از مسائل مهم تاريخ ايران، جايگاه خاندان ديواني و محلي و چگونگي تعامل و روابط آنان با مردم و دولت مركزي است. خاندان نايب­ الصدر شيرازي، از خاندان محلي و طريقت­ مدار شهر شيراز، در دوره­ي قاجار به شمار مي­روند كه در تحولات سياسي و فرهنگي اين دوره نقش بسزايي ايفا نموده­ اند. علل رسوخ اين خاندان در اهالي شيراز و تأثيرات فرهنگي و سياسي آنان مسأله غامض و قابل درنگي است كه چندان به آن پرداخته نشده است. نظر به اهميت بحث، اين جستار با كاربست روش توصيفي- تحليلي، بر آن است جايگاه فرهنگي و سياسي خاندان نايب ­الصدر شيرازي در دوره­ي قاجار را، مورد تبيين و بررسي قرار دهد. يافته ­هاي تحقيق نشان مي­دهند: مدارا، خوش نامي، مردمي بودن و اقدامات­ عام­ المنفعه ­ي اين خاندان، شهرت مردم شيراز به درويش ­دوستي، در كنار جلب هيئت حاكمه­ي قاجار و تصدي منصب نايب­ الصدري شيراز از جمله عوامل رسوخ و نفوذ آنان در اهالي شيراز بوده است. اين خاندان با درآميختن طريقت و سياست توانستند از حمايت سياسي و مادي حكومت در راستاي اقدامات فرهنگي و سياسي و در عين­حال اشاعه ­ي طريقت خويش بهره ­مند شوند. به طوري كه با شكل­ گيري انقلاب مشروطه شاخه­ ي مونس ­علي شاهي آن به عنوان اولين مناديان مشروطه­ طلبي در فارس، با اقداماتي نظير: تشكيل انجمن اسلامي، مشاركت در تأسيس حزب دموكرات فارس، انتشار روزنامه­ ي احيا، مقاومت در برابر دست­اندازي­ هاي انگليسي­ ها در جنوب، نقش مهمي در ترويج اصول و مباني مشروطه ­خواهي و تنوير افكار مردمي در اين برهه ­ي زماني ايفا نمودند.

this article has no abstract