تحليل و ارزيابي روش شناختي مدل اجتهادي / تجربي در توليد علوم انساني اسلامي

Methodological Assessment of Ijtihadic Empirical Model for Producing Islamic Based Social Sciences

توليد علم ديني يكي از مهمترين مولفه هاي نرم افزاري تمدن نوين اسلامي در گام نخست در گرو ارايه نظريه و مدلي منطقي و نظامند بر پايه روش شناسي اسلامي در تبيين علم اسلامي است. مدل اجتهادي-تجربي يكي از مدل هاي ممكن در مسير توليد علم ديني است، كه مبتني بر يك چارچوب نظري و بر اساس روش شناسي اجتهادي و با التزام به داوري تجربي گزاره ها، با بهره گيري از متون ديني به توليد علوم ديني اقدام مي كند. اين پژوهش با اذعان به ضرورت معرفتي- فرهنگي و اخلاقي توليد علم ديني كوشيده است به روش توصيفي تحليلي به بررسي مدل اجتهادي- تجربي بپردازد تا در سايه ارزيابي روش شناختي اين مدل زمينه را براي رسيدن به مدلي كارآمد برپايه روش شناسي اسلامي فراهم نمايد. تبيين مراحل نظريه پردازي، حل مشكل گزاره پردازي، تلاش براي تفاهم و رقابت با پارادايمهاي رقيب، توجه به ابعاد مختلف توليد علم از مهمترين وجوه امتياز اين ديدگاه و ابهام در تلفيق پارادايمها، اشكال در تفكيك و سطح بندي علم، ابهام در علم بودن بخش فراتجربي و ابهام در استفاده از گزاره هاي انشايي و...از مهمترين وجوه محدويتهاي اين مدل است

The Ijtehdic-Empirical model is one of the presented models for producing religion-based sciences. This model is based on a theoretical framework and the ijtihadic methodology with the commitment to the empirical judgment of the propositions, using religious texts to produce religion-based sciences.This research, by acknowledging the epistemic-cultural and ethical necessity of the production of religion-based sciences, has tried to study the Ijtihadic-Empirical model in a descriptive analytical way. It seems that explanation the stages of theorizing, solving the problem of proposing, trying to understand and compete with the rival paradigms of social sciences and paying attention to the different dimensions of science production are the most important privileges of this model. In addition, the ambiguity in the synthesis of different paradigms, the problem in separation and rating in knowledge, the ambiguity in being knowledge of meta-exprimantal part of knowledge and the ambiguity in using of creative propositions are the most important shortcomings aspects of this model