مفاد اعداد و خصال در روايات اخلاقي

گاهي در آيات و روايات براي بيان موضوعي اخلاقي، به موارد آن با ذكر عدد اشاره شده است. مواردي وجود دارد كه عدد، گوياي همة اطراف موضوع نيست. در اينجا نوعي تعارض بدوي هست؛ زيرا از يك سو ظاهرِ عدد بر حصر دلالت دارد و از سوي ديگر، با توجه به قراين، يقين داريم آن موضوع به اين موارد منحصر نمي‌شود.اصوليان در مباحث الفاظ، دلالت عدد بر مفهوم را بررسيده و نوعاً آن را، جز در مقام تحديد، نپذيرفته‌اند. مشابه اين داوري را به احكام اخلاقي نيز مي‌توان تعميم داد. ذكر اعداد در متون ديني بيشتر به اهداف بلاغي صورت گرفته، مراد جدي متكلم نيست و پيام ويژه‌اي جز بيان اهميت و محوريت، درجة فراگيري و ابتلا يا امثال آن ارائه نمي‌دهد. بر اين اساس، تا زماني‌كه قرينة قاطعي در ميان نباشد، نمي‌توان اين اعداد را در استنباط آموزة اخلاقي از متون ديني لحاظ كرد. البته انكار نمي‌توان كرد كه در مواردي، قراين موجود در كلام نشان‌دهنده اراده جدي معناي عدد است.

No abstract