معناشناسي «بيضه» در روايت «لعن الله السارق يسرق البيضه فتقطع يده...»

شناخت معناي واژگان عربي و دقت در نوع كاربرد و بافت هاي گونا گون، يكي از رسالت هاي دانش فقه الحديث است كه خواننده را به معناي مورد نظر و مقصود حديث رهنمون مي سازد. بر اين اساس، نوشتار پيش رو با روش توصيفي تحليلي به واكاوي و تحليل معناي واژه «بيضه» در احاديث پيامبر خدا9 پرداخته است تا به معناي اين واژه در حديث «لعن الله السارق يسرق البيضه...» دست يابد. تحقيق نشان مي دهد كه در كلام پيامبر خدا9 «بيضه» هم در معناي حقيقي - يعني تخم مرغ - و هم در برخي معاني مجازي - كه كلاه آهني، مجتمع، خصيه، ورم بدن و زن سفيد، سرور، دوشيزه و...هستند _ به كار رفته است. همچنين تركيب و بافت هاي اين واژه در احاديث بيشتر به صورت اضافت، مميز، مشبه به و با قرينه هايي كاربرد دارد؛ اما در روايت مورد بحث كاربردي غير از اين چهار صورت به نظر مي آيد كه تاويلات و ديدگاه هاي متفاوتي از علما پديدآورده است؛ برخي با در نظر گرفتن معناي حقيقي - بدون تاويل - آن را حمل بر معناي حقيقي نموده اند، و عده اي با برگزيدن معناي مجازي به تاويل آن پرداخته اند. از ميان نظرات مختلف، تاويل «ذم و تقبيح سرقت و سوء فرجام» درست تر به نظر مي رسد. برخي ديگر از علما از ميان معاني مجازي كلاه آهني را مراد گرفته اند كه با ديگر روايات، استعمال عرب و قراين سازگار نيست.

No abstract