تحليلي برنظم فضايي محله‌هاي شهرهاي اسلامي-ايراني (موردمطالعه: شهر قم)

فاقد عنوان لاتين

اصول حاكم بر شهرهاي اسلامي –ايراني درگذشته‌ي قبل از مدرنيسم حكايت از وجود وحدتي جامع بانظم سلسله‌مراتبي بين اجزا و عناصر از جزء به‌كل و يا بالعكس است. سير حركت از درون خانه (حريم خصوصي) تا مركز محله (فضاي نيمه عمومي) و سپس تا مركز شهر (فضاي عمومي) و يا از مركز شهر تا درون خانه و آغاز سلسله‌مراتبي ديگر و ساخت فضايي و ساختار كالبدي متناسب باكرامت وجودي انسان و در جهت تقويت خانواده و تعاملات اجتماعي، ساماندهي شده است. نظم فضايي و سلسله مراتبي در شهر اسلامي –ايراني با دوعنصراساسي دسترسي و مركزيت داراي هويت و معنا فضايي مي‌گردد. وهمان نقش مهم مركز شهر در مركز محله نيز با محوريت مسجد محله براي ايجاد وحدت اجتماعي وفضايي تكرارمي شود. هدف شرع مقدس علاوه بر آثار متنوع اجتماعي –اقتصادي و فرهنگي پيامد مهم سياسي و تشكيل جلوه‌اي از شكوه اجتماع و همبستگي آن‌ها بنام «امت اسلامي» است. توجه به اصول فضايي حاكم بر محله‌ي سنتي در شهرهاي اسلامي- ايراني مي‌تواند بسياري از مشكلات اجتماعي و فرهنگي برآمده از اصول حاكم بر شهر مدرن همچون دوري وبي خبري مردم ازهمديگردرتراكم هاي سنگين آن و ده‌ها مشكل ديگر بكاهد؛ و بستر پايداري اجتماعي –فضايي شهرهاي اسلامي –ايراني را فراهم كند. اين پژوهش با انتخاب هدفمند چهار نوع محله‌يا سكونتگاه با مختصات زماني –مكاني تشكيل‌شده و شرايط كالبدي متفاوت در شهر اسلامي –ايراني قم به بررسي و تحليل و باهدف مقايسه آن‌ها ازلحاظ شاخص‌هاي نظم فضايي و ميزان پايداري پرداخته است؛ و با روش پيمايشي از نوع مقايسه‌اي و توصيفي –تحليلي به بررسي موضوع پرداخته است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد شاخص‌هاي پايداري فضايي –كالبدي محله‌اي سنتي همچون چهار مردان، با محلات مدرن همچون پرديسان داراي تفاوت معناداري است.