تفسير آيه هفتم سوره شرح (با محوريت سياق)

Interpretation of the Seventh Verse of Surah Ash-Sharh (Based on Context

سوره شرح و خصوص آيه هفتم آن كه مي فرمايد: «فإذا فرغت فانصب» (الشرح: 7)، از سور و آيات مورد توجه و شايسته بحث در موضوع ولايت است كه مراجعه به آثار دانشمندان فريقين در اين خصوص، يافته هايي قابل تامل و در خور بحث را پيش روي مي نهد. به طور اجمال ديدگاه مشهور مورد نظر شمار زيادي از شيعيان و اهل سنت اين است كه اين آيه دلالت بر فرا خواندن پيامبر (ص) به تلاش بيشتر و به زحمت انداختن خود در راه خداوند دارد، اما ديدگاه مطرح ميان معدود مفسران شيعي و سني، حاكي از دلالت آيه مزبور بر امر پيامبر (ص)، مبني بر نصب علي (ع) به امامت پس از فراغ از رسالت است و تقدير آيه چنين است: «فاذا فرغت من نبوتك فانصب عليا اماما». در برابر اين ديدگاه دو چالش خودنمايي مي كند: الف) هماهنگ نبودن با قرائت و ب) مكي بودن سوره، اما به نظر مي رسد تمسك توام با احتياط به كاركرد سياق در تفسير، پاسخگوي چالش هاي مزبور باشد و به اين ترتيب احتمال ارتباط آيه با نصب علي (ع) به امامت، احتمالي قابل توجه و مورد تاييد سياق قلمداد گردد. تفسير آيه در سياق آن نشان مي دهد براي واژه نصب، از ميان دو معناي به زحمت افتادن در عبادت و نصب كردن به ولايت، معناي دوم مناسب تر است، چه هم معناي اصلي ماده «نصب» نصب كردن است و هم صيغه امر بودن «فانصب» براي معناي نصب كردن به دليل متعدي بودن اين معنا صائب تر است. تفسير آيه در سياق سوره نيز حكايت از آن دارد كه خواه سوره مكي قلمداد گردد و خواه مدني، آيه محل بحث مي تواند بر نصب علي (ع) دلالت داشته باشد.

The Surah Ash-Sharh, and especially its seventh verse that asserts, "So when thou art empty, labor," (Ash-Sharh 7), is one of the surahs and verses that have been the subject of increasing attention and debates regarding the issue of Welayat. A study of the works of Shia and Sunni scholars on this subject raises some thought-provoking questions and yields insightful results. In short, the conventional approach adopted by the majority of Shia and Sunni scholars is that this verse invites Prophet (pbuh) to make greater efforts in the path of God, but according to the view held by a few Shia and Sunni commentators, this verse refers to the undertaking of Prophet (pbuh) regarding the installation of Ali (as) at the position of Imamate at the end of his mission. Accordingly, what is implied by this verse is that “When you are free of your mission, install Ali as the Imam.” There are two challenges facing this verse: A) its incompatibility with the reading of the verse; and B) the fact that the surah was revealed in Mecca. Nevertheless, it seems that cautious consideration of the contextual function in the interpretation can help address this challenge. Accordingly, the possibility of this verse being associated with the installation of Ali (as) in the position of Imamate should be considered in relation to its context. The interpretation of this verse in its context suggests that of the two meanings attributed to the term installation (Nasb), namely making efforts in worship and appointing someone for the position of welayat, the second one deems more appropriate.