خاقاني و باورهاي عاميانه دربارۀ جانوران

Khaghani and Folk Beliefs About Animals

خاقاني از جمله‌ شاعران بزرگي است كه باورداشت‌هاي عامه در قصايد وي بسامد بالايي دارد. خاقاني با به‌ كار بردن بسياري از باورداشت‌هاي عاميانه در ديوان شعري خود، در انتقال اين باورها، كه بخشي از فرهنگ و زبان و ادبيات فارسي است، سهم بزرگي داشته و به يقين، در اين راه موفق بوده است. در اين جستار، پژوهشگر كوشيده است تا با بررسي ديوان خاقاني و به ويژه قصايد او و آثار و نوشته‌هاي محققان و نويسندگان دربارۀ خاقاني و آثارش، باورهاي عاميانۀ مطرح شده در قصايد خاقاني را بيابد و با روش توصيفي – تحليلي و نيز بهره­گيري از منابع و بررسي اسناد و مدارك و استخراج موارد لازم، به بررسي تاريخچۀ برخي از اين باورها بپردازد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه باورها و الفاظ عاميانه در قصايد خاقاني جايگاهي ويژه دارند و مي‌توان آنها را در پنج دستۀ: چشم‌زخم، تعويذها، فالگيري و پيشگويي، سحر و جادو، و پري جاي داد. همچنين بايد گفت كه يكي از زمينه‌هاي اساسي الهام در شعر خاقاني زندگي مردم و جلوه‌هاي عواطف و افكار آنهاست.

Khaghani is one of the high level poets of Persian poetry and prose in the sixth century AH. He has been a man who has aristocracy on various topics, and he refers in his poems to various sciences. From the sociological point of view of literature, in which, nowadays considered by literary critics, Khaghani's poetry is full of social and political issues. One component of the sociology of literature is popular culture, or in other words, folklore. Khaghani's poetical work is full of folk beliefs of his era. Popular beliefs about animals can be found in the subset of popular culture. Surprisingly, some of these beliefs are applicable even now among the populace and properties.In this essay, the authors have attempted to examine, through a descriptive-analytical method, a section of Folklore in Khaghani's poetical work and to elucidate Khaghani's view of some superstitious material of his era.