روايت انتقاد طنزآميز برادري دارا و اسكندر

The narrative of satire critical of brotherhood of Alexander and Darius

اسكندر به سبب ويراني و كشتار و غارت‌هايش، در منابع قديم ايراني ملعون و گجسته خوانده شده اما در منابع متأخر تحتِ ­تأثير افسانه‌ها و خيال­ پردازي‌هاي يوناني، از او به نيكي و بزرگي ياد شده و شخصيتي مثبت يافته است. محققان عمدتاً ترديد ندارند كه شخصيت اسكندر در شاهنامه منفي است اما وجود دو مسئله را با اين شخصيت منفي در تناقض ديده‌اند: يكي روايت برادري دارا و اسكندر و ديگري نقل مفصّل سرگذشت وي، تا جايي كه تصور كرده‌اند اين نقل مفصّل، دلالتي بر مقبوليّت و چهرۀ مثبت­ يافتن اسكندر است. در مقالۀ حاضر براساس روش ساختارگرايي نشان داده‌ايم نسبت برادري دارا و اسكندر نه براي جبران شكست و حفظ غرور ملي، بلكه يك طنز گزنده نسبت به عملكرد ناشايست حاكماني بوده كه با بي‌تدبيري يا خودفروختگي، راه را براي تجاوز بيگانه هموار مي‌كرده‌اند. نقل مفصّل داستان اسكندر در شاهنامه نيز به علت سرسلسلۀ سلوكيه‌بودن اسكندر با دورۀ حكومت نسبتاً طولاني در تاريخ ايران است و دلالتي بر نگاه مثبت به اسكندر نمي‌كند چون در ضمن آن مطالبي گنجانده شده كه حاوي نوعي اعتراض و انتقاد نسبت به نژاد و تبار اوست و افسانه‌هايي را نقش‌بر‌آب مي‌كند كه براي تثبيت اسكندر و جانشينان وي درست شده است. داده‌هاي پژوهش به شيوة كتابخانه‌اي گرد آمده و با روش توصيفي- تحليلي پردازش شده است.

Due to his destructive role Alexander is remembered as an evil and ominous figure in older Persian sources. But, due to the influence of the Greek mythology and culture, recent sources have provided his figure with an aura of greatness and virtue. Scholars well know that Alexander is not given a positive picture in Shahnameh, although they mention two evidences from the text which do not go with this total picture, namely his description as a brother to Darius III, and his being the subject of a long episode in Shahnameh, the latter being regarded as the sign of the high value put on him by Ferdowsi. In this article, we will use the structuralism approach to prove that the claimed brotherhood of Alexander and Darius III is not to compensate the defeat and restore national pride, but to serve as a satire against the rulers whose ineptitude and treason pave the ground for the coming of the invaders. The lengthy treatment of Alexander's character is also due to the fact that he is the founder of the long-lasting Seleucia Dynasty, regardless of how destructive his invasion was. Denunciations of his action and devaluation of his ancestry prove this argument. Here, research data have collected by analytical By library approach and have processed by analytical and descriptive methods.