دزيابي و امكان‌سنجي اصلاح زنبق ايراني با استفاده از پرتو گاما

The assessment and feasibility of breeding study in Iris persica by gamma-ray

جهت دزيابي و امكان‌سنجي اصلاح زنبق ايراني Iris persica با استفاده از موتاژن فيزيكي پرتو گاما، آزمايشي در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي در 4 تكرار در مزرعه‌اي واقع در شهرستان خرمدره و پژوهشكده زيست‌فناوري زنجان، طي سال‌هاي 1391 تا 1393 انجام گرفت و تغييرات مرفولوژيكي، فيزيولوژيكي، بيوشيميايي و سيتوژنتيكي بررسي گرديد. LD50 براي گياه زنبق ايراني 15 گري و براي دانه­هاي گرده آن 22 گري تعيين شد. افزايش دز موتاژن فيزيكي پرتوگاما تا 5 گري سبب تغييرات مرفولوژيكي در گياه شد، گل­ها نسبت به شاهد 12 روز زودتر باز شدند و ميزان تمايل گل­ها به سمت رنگ آبي روشن نسبت به ساير تيمارها و شاهد (­گل­هاي سفيدرنگ) بيشتر بود. هم‌چنين در اين تيمار افزايش معني­داري در ميزان تجمع آنتوسيانين و فلاونوئيد كل در گلبرگ­ها مشاهده گرديد. با افزايش در پرتو گاما تا 25 گري كاهش معني­داري در ويژگي­هاي مورفولوژيكي و افزايش معني­داري در تجمع كارتنوئيد در گلبرگ­ها، كلروفيل كل، پرولين، كربوهيدرات كل و فعاليت پلي‌فنل‌اكسيداز مشاهده گرديد. هم‌چنين با افزايش دز پرتوگاما كاهش معني­داري در طول كروموزوم­ها و شاخص درصد شكل كلي كروموزوم­ها مشاهده و درصد كروموزوم­هاي غير نرمال بيشتر شد و اختلالات كروموزومي شامل Bridge و Isolated مشاهده گرديد. با توجه به نتايج حاصل دز 5 گري تأثير معني­داري در جهت تغيير رنگ در گونه زنبق پرسيكا داشته و مي­تواند جهت كارهاي اصلاحي مربوط به تغيير رنگ و بهنژادي اين گياه موردتوجه قرار گيرد. توصيه مي­گردد كه دزهاي پايين‌تر از 5 گري جهت اصلاح زنبق گونه پرسيكا مدنظر قرار گيرد.

The effect of gamma rays was studied on the feasibility of breeding the Iris persica L. The experimental design was a randomized complete block design with 4 replications in a farm located in the Khorramdarreh city and Biotechnology Institute of Zanjan since 2012 to 2014 years. In this experiment, were investigated the morphological, physiological, biochemical and cytogenetic changes. LD50 were determined 15 Gy for Iris persica plant and 22Gy for pollen grain. Increase physical mutagen dose of5 Gy of gamma radiation was to cause morphological changes in the plant, flowers were opened 12days earlier than control, and the tendency towards were higher bright blue flowers compared to other treatments and control (white flowers).Also in this treatment was observed petals a significant increase in the accumulation of anthocyanins and total flavonoids. With the increasein gamma radiationto25 Gy was observed the significant decrease in morphological characteristics, But by increasing the dose of physical mutagen, a significant increase was observed in the accumulation of carotenoids in the petals, total chlorophyll, proline, carbohydrate and polyphenol oxidase activity, also, by increasing the dose of gamma rays observed a significant reduction in the length of chromosome and significantly lower the percentage of TF, and were increase the percentage of abnormal chromosomes, and chromosomal abnormality were observed includes Bridge and Isolated. According to the results, 5 Gy dose had significant effect to breeding Iris persica and can be considered for revision and plant breeding.