ارزيابي يكپارچه سيستم منابع آب محدوده مطالعاتي عجب شير بر اساس چارچوب حسابداري آب SEEA-Water

Integrated Assessment of Water Resources System in the Ajabshir Study Area, Based on SEEA-Water Accounting Framework

يكي از چارچوب هاي تحليلي كه براي ارزيابي يكپارچه منابع آب مورداستفاده قرار مي گيرد چارچوب حسابداري آب است. نظام حسابداري آب به عنوان ابزاري براي سازمان دهي و تركيب داده هاي گردآوري شده از منابع مختلف به منظور تدوين يك سيستم اطلاعاتي و فراهم نمودن امكان ارزيابي يكپارچه سيستم هاي منابع آب از طريق پيوند بين داده هاي فيزيكي و اقتصادي معرفي مي شود. در اين تحقيق براي محدوده مطالعاتي دشت عجب شير با استفاده از چارچوب SEEA-W به تدوين حساب هاي آب مربوط به منطقه متناظر با سال هاي 1385 و 1395 پرداخته شده و به عنوان كاربردي از خروجي هاي اين حساب ها، با استخراج نشانگرهاي ابعاد مختلف منابع آب، اقتصادي و اجتماعي به ارزيابي يكپارچه امنيت آبي محدوده پرداخته شده است. با توجه به نشانگرهاي بعد منابع آب بخش كشاورزي با بيش از 96 درصد مصرف آب بيشترين تاثير را در تشديد تنش آبي محدوده دارد. با توجه به نشانگر شدت مصرف آب در سال هاي 1385 و 1395 با مقايسه ميزان منابع آب موجود و مصرف شده، ناپايداري كامل در محدوده وجود دارد. سهم سرانه منابع آب تجديد پذير اين محدوده از 835 مترمكعب به ازاي هر نفر در سال 1385 به 1179 مترمكعب به ازاي هر نفر در سال 1395 افزايش يافته است اين موضوع عمدتا به دليل كاهش 17% جمعيت در سال 1395 نسبت به سال 1385 و سپس به دليل كاهش خروجي به درياچه اروميه و مهار سيلاب ها در اثر بهره برداري از سد قلعه چاي و انتقال بيشتر آب از خارج محدوده (طرح زرينه رود) بوده است. تغييرات حاشيه اي بهره وري اقتصادي آب در بخش كشاورزي نشان مي دهد كه نيروي محركه قوي اقتصادي در بخش كشاورزي در محدوده مطالعاتي عجب شير باعث مي گردد كه در اين محدوده توجه زيادي به منافع كوتاه مدت در بخش كشاورزي بشود و نسبت به منافع استراتژيك منابع آب بي توجه باشند. علي رغم كاهش روند مصرف آب در بخش خدمات و ثابت بودن مصرف آب در صنعت، افزايش درآمد بخش خدمات و صنعت منجر به افزايش بهره وري اقتصادي آب در اين بخش ها شده است.

Water accounting frameworks apply as a tool for organizing water data and water resources assessment. Adopting SEEA –Water framework, the paper will go through integrated water resource assessment in the Ajabshir study area in 2006 and 2016. The assessment was carried out based on the indicators associated to the different dimensions of water security in the area such as water resources, economic and social. According to the indicators of water resources dimension, agriculture, with more than 96% of water consumption, has the most effect on water stress. According to the intensity of water consumption in 2006 and 2016, the local water resource is highly unsustainable. Per capita renewable water increased from 835 m3 per person in 2006 to 1179 m3 per person in 1395. That is mainly due to the decrease of 17% of the population in 2016 compared to that in 2006, decrease in outflow to Lake Urmia because of the GHALEH-CHAY dam, as well as the further transbasin water import. The marginal value changes in the economic productivity of water in the agricultural sector indicate that the economic drivers of agricultural sector were highly dominating the growth mechanism in the area, which can result in ignoring strategic water resources restrictions in favor of short-term individual economic gains. In spite of decline in water consumption in the service and constant water consumption in the industrial sectors, increase in services and industrial revenues has led to an increase in the economic productivity of water in those sectors.