ارزيابي ميزان هتروزيس و گروه‌بندي هيبريدهاي جديد زنبق آلماني با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره

Evaluation of heterosis and classification of new hybrids of Iris germanica using Multivariate Analysis Methods

به‌منظور بررسي ميزان هتروزيس هيبريد­ها و صفات مهم زنبق آلماني، 28 هيبريد به‌همراه هفت والد در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي طي دو سال موردبررسي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس صفات بين نتاج (هيبريد‌‌ها) و والدين نشان داد كه به‌جز صفات طول درفش و ارتفاع بوته، تفاوت معني‌داري باهم) 01/0(p≤ دارند. ارزيابي ميزان هتروزيس (درصد) نتاج نشان داد كه دورگ­گيري در بين كولتيوارهاي بررسي‌شده تأثير معني­داري در ايجاد برتري در اكثر صفات نسبت به والدين و والد برتر داشته است. هيبريد 37 (تلاقي 5×4) در اندازه گل، عرض برگ و هيبريد 25 (تلاقي 8×6) ازنظر صفت طول درفش و عرض آويز نسبت به والدين و والد برتر از هتروزيس مثبت بالاتري برخوردار بودند. بالاترين درصد هتروزيس در صفات طول دمگل، قطر دمگل و قطر طوقه به‌ترتيب در نتاج 20 (تلاقي 2×4)، 30 (تلاقي 4×5) و 16 (تلاقي 2×5) مشاهده گرديد. مي­توان انتظار داشت كه اين جمعيت­هاي گزينش‌شده (37، 25، 20، 30 و 16) ازلحاظ ويژگي­هاي مورفولوژيكي گل­ها، بتوانند پس از ثبت به‌عنوان رقم تجاري، در بازار گياهان زينتي معرفي و گسترش يابند. هيبريدهاي 42 و 43 از تلاقي بين زنبق وحشي نمك‌زار و آلماني قهوه­اي (تلاقي 7×2) در اكثر صفات، نسبت به والدين و والد برتر هتروزيس مثبت داشتند. نتايج تجزيه به عامل‌ها نشان داد كه شش عامل اصلي 24/71 درصد تغييرات كل داده‌ها را توجيه كردند، بر اساس تجزيه خوشه‌اي به‌روش وارد ژنوتيپ‌ها در چهار گروه قرار گرفتند. اين تحقيق افق تازه‌اي جهت برنامه‌ريزي دورگ­گيري بين گونه­هاي وحشي و ارقام تجاري موجود در كشور را در آينده فراهم مي­كند.

Important traits and heterosis of 28 hybrids and 8 parents of Iris germanica were evaluated. The experimental was randomized complete block design (RCBD) with three replications in during two years. Analysis of variance genotypes trait showed that the exception of the Inner tepal length and Bush length, significantly different from traits as well (p ≤ 0.01).The evaluation of heterosis (percent) in Progeny showed that hybridization among the cultivars had higher positive of heterosis in superior parents and self parents in majority traits. Hybrid 37 (cross of 5×4) in flower size, leaf width and hybrid 25 (cross of 8 × 6) in the inner tepal length and outer tepal width had higher positive of heterosis in superior parents and self parents. Highest heterosis in the traits length peduncle, pedicel diameter and crown diameter, respectively, in a hybrids of 20 (cross of 2×4), 30 (cross of 4×5) and 16 (cross of 2×5) were observed. It can be expected that these selected progenys (37, 25, 20, 30 and 16) to able registered as a variety of commercial, developed on the market ornamental plants. Hybrids 42 and 43 of the cross between I. spuria and I.germanica (cross of 7×2) in the most traits in superior parents and self-parents had higher positive of heterosis. Results of factor analysis showed that six factors accounted 71.24% of total variations, based on cluster analysis and ward metod of genotypes were divided in four groups. ‌The research, newly method provides for planned the hybridization between wild type and commercial cultivars in future.