زمينه و شرايط علي در پديده سالمندي فعال: يك پژوهش كيفي

مقدمه: سالمندي فعال به عنوان مفهومي اصلي در رويكرد مثبت سالمندي، در دو دهه اخير توجه سياست گذاران بسياري را به خود معطوف نموده؛ در حالي كه پتانسيل هاي پژوهشي اين مفهوم به عنوان فراهم كننده ديدگاهي راستين و واقعي از تجربه سالمندان، كمتر مورد تأكيد قرار گرفته است. از اين رو، پژوهش حاضر با هدف بررسي پديده سالمندي فعال، زمينه و عوامل شكل دهنده آن بر اساس تجربه سالمندان صورت گرفت. روش : اين مطالعه از نوع كيفي و به روش نظريه مبنايي در سال 94-1393 انجام شد. از روش نمونه گيري هدفمند و در ادامه از نمونه گيري نظري استفاده گرديد. در ميدان مطالعه كه عبارت از فرهنگسراها، كانون هاي فرهنگي ادبي و پارك هاي شهر تهران بود، با 35 سالمند مصاحبه هاي نيمه ساختار يافته تا مرحله رسيدن به اشباع داده ها انجام گرفت. داده ها با روش توصيه شده توسط Strauss و Corbin و طي سه مرحله كدگذاري باز، محوري و گزينشي تجزيه و تحليل شد. يافته ها: «كاهش نقش ها» به عنوان زمينه ظهور پديده يا مقوله اصلي پژوهش حاضر در نظر گرفته شد كه به صورت «عامليت گرايي وجودي» ظهور يافت. عامليت گرايي وجودي به عنوان پديده اي كه خود شامل دو زيرمقوله «تداوم بخشي خود « و »هويت گرايي اثرگذار» بود، در واقع جوهره تجربه فعال بودن سالمندان را تشكيل مي داد، اما آنچه كه به عنوان شرايط علي تجربه سالمندي فعال نمايان شد، از زيرمقوله هاي «سلامت گرايي دروني شده»، «كيفيت ادراك بعد زماني زندگي» و «بازانديشي كيفيت حضور در روابط» تشكيل گرديد. نتيجه گيري: اگرچه سالمندي فعال در نگاه نخست گونه هاي رفتاري را به ذهن متبادر مي سازد، اما در واقع نوعي تلاش براي عامليت گرايي وجودي است كه مستلزم ادارك متفاوت فرد از سلامت گرايي، كيفيت حضور خود و زمان مي باشد.