خداي متشخّص در كشف الاسرار روزبهان بقلي

خدايي كه در عرفان، توسط عارفان مسلمان معرفي و تبيين شده است، داراي وجود و وحدت شخصي است. كشف‌الاسرار روزبهان بقلي شيرزاي، دربارة بيان مكاشفات او از تجليّات و تمثلات حقّ در هدايت و كشش سالكان به سوي خويش است. روزبهان در اين اثر، ظهورات و جلوات حقّ را بيان نموده است. هدف اين پژوهش در پي پاسخ‌گويي به اين پرسش‌هاست كه روزبهان تا چه اندازه از انديشة عرفا در خداي متشخّص پيروي كرده است؟ پيشينة معرفتي روزبهان در حوزة عرفان اسلامي، و آشنايي او با آيات و روايات، تا چه اندازه در شكل‌گيري مكاشفات او از خداي متشخّص مؤثر بوده است؟ انديشه خداي متشخّص در كشف‌الاسرار، از نگاه معرفت‌شناختي چگونه قابل تحليل است؟ نوشتار حاضر با روش تحليلي ـ توصيفي به نگرش اين عارف، در رابطه با تجلّي خداوند و نحوة حضور او در جهان پرداخته است. خداوند براي هدايت و كشش روزبهان به سوي خويش به شكل خداي متشخّص و در قالب پير و شيخ، چوپان، نوازنده، تركان زيبارو، رقصنده، ساقي، مؤذن، قصاب، شير، گل سرخ، نور، سنگ‌هاي قيمتي و خاص، تجلّي كرده است. نتايج به دست آمده، گوياي آن است كه روزبهان از انديشه خداي متشخّص در سنت عرفا پيروي كرده و اين تشخّص را در نمودها و گونه‌هاي مختلف بيان نموده است و قرآن كريم، روايات و عرفاي گذشته در شكل‌گيري انديشة او مؤثر بوده و از منظر معرفت‌شناختي، اين انديشه قابل توجيه است.

this article has no abstract