بررسي ژنتيك بنيه اوليه گندم نان (Triticum aestivum L.) با استفاده از تلاقي دي آلل

بنيه اوليه صفت مهمي در گندم است و نقش آن در شرايط تنش خشكي برجسته تر مي شود. ژنوتيپ هاي با بنيه اوليه قوي تر سطح خاك را ببشتر پوشش مي دهند، تبخير از سطح خاك را كاهش و با علف هاي هرز بهتر رقابت مي نمايند. در اين پژوهش با استفاده از يك تلاقي نيمه دي آلل 7 والدي ژنتيك بنيه اوليه گندم مورد بررسي قرار گرفت. والدين و نتاج F1 در گلخانه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 6 تكرار كشت و صفات وزن خشك گياهچه، طول گياهچه و قوه ناميه مورد اندازه گيري قرار گرفت. نتايج بدست آمده نشان داد كه اثرات افزايشي و غالبيت به طور معني داري در كنترل وزن خشك گياهچه و طول گياهچه نقش داشت، ولي قوه ناميه فقط تحت تاثير اثر افزايشي بود. با توجه به نتايج اين آزمايش، هر سه صفت مر بوط به بنيه اوليه گياه تحت تاثير اثر اپيستازي قرار گرفتند. وزن خشك گياهچه، طول گياهچه و قوه ناميه داراي وراثت پذيري عمومي بالا (به ترتيب 95/0، 91/0 و 84/0) بودند. در حالي كه، وزن خشك گياهچه و قوه ناميه داراي وراثت پذيري خصوصي پايين (به ترتيب 29/0 و 19/0) و طول گياهچه داراي وراثت پذيري خصوصي متوسط (62/0) بود. با توجه به وراثت پذيري خصوصي پايين و وجود اپيستازي، در به نژادي براي بهبود بنيه اوليه گندم، روش هايي نظير بالك، بالك تك بذر و دابل هاپلوئيدي پيشنهاد مي شود كه پس از رسيدن به خلوص، ارزيابي و مقايسه نتاج با هم صورت مي گيرد. رقم ايراني روشن داراي بهترين بنيه اوليه و بيشترين قابليت تركيب پذيري عمومي در بين رقم هاي مورد بررسي بود و در به نژادي براي بهبود اين صفات به عنوان يكي از والدهاي تلاقي پيشنهاد مي شود