ارزيابي تحمل به خشكي ژنوتيپ‌هاي مختلف گندم در شرايط تنش خشكي در مرحله جوانه‌زني

به منظور ارزيابي تحمل به خشكي و گروه بندي ژنوتيپ هاي مقاوم و حساس 86 ژنوتيپ بومي و تجاري گندم نان در مرحله جوانه زني، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار و دو سطح پتانسيل اسمزي صفر (شاهد) و 4 بار اجرا گرديد. جهت ايجاد محيط تنش از ماده پلي اتيلن گليكول 6000 استفاده شد. صفات مورفولوژيكي مختلف، 8 روز پس از كشت بذرها بر روي گياه چه ي حاصل مورد بررسي قرار گرفتند. تمامي صفات موردبررسي به جز تعداد ريشه چه بين دو سطح پتانسيل اسمزي تفاوت معني داري در سطح يك درصد مشاهده شد. به عبارت ديگر تعداد ريشه چه در ژنوتيپ هاي مختلف، متأثر از تنش خشكي واقع نشده است. همچنين اثر ژنوتيپ و ژنوتيپ * محيط در مورد تمامي خصوصيات مورد بررسي در سطح يك درصد معني دار گرديد. در اثر تنش، كليه شاخص هاي جوانه زني كاهش يافتند اما اين كاهش در همه صفات به يك ميزان نبود، مثلاً در طول ساقه چه محسوس تر از كاهش در طول ريشه چه بود. با تجزيه رگرسيون گام به گام مدل رگرسيوني شش متغيره براي شرايط شاهد و مدل رگرسيوني دومتغيره براي شرايط تنش به داده هاي آزمايشي برازش يافت. با استفاده از تجزيه كلاستر ژنوتيپ ها بر اساس كليه صفات اندازه گيري شده در مرحله جوانه زني در هر دو محيط به طور مجزا گروه بندي شدند. در هر محيط ژنوتيپ ها در دو گروه عمده قرار گرفتند كه در محيط تنش ژنوتيپ هاي حساس و محتمل در دو گروه متفاوت طبقه بندي شدند. با استفاده از نمودار باي پلات حاصل از دو مؤلفه اصلي اول بر روي شاخص هاي تحمل و حساسيت بر اساس وزن خشك زي توده در دو محيط شاهد و تنش، ژنوتيپ هاي حساس و مقاوم در مرحله جوانه زني تمايز يافتند. بر اساس اين نمودار ژنوتيپ هاي خزر 1، خوي، چمران و مهدوي جزء ژنوتيپ هاي مقاوم و ژنوتيپ هاي بولاني، سيمينه و گلستان به عنوان حساس شناسايي شدند.