ارزيابي عملكرد و برخي صفات كمي در ژرم پلاسم گلرنگ (Carthamus tinctorius) ايران تحت شرايط ديم

به منظور بررسي تنوع ژنتيكي براي عملكرد و اجزاي آن و نيز برخي صفات كمي در ژرم پلاسم گلرنگ (Carthamus tinctorius) ايران، آزمايشي با 89 ژنوتيپ در پائيز سال زراعي 89-1388 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور اجرا شد. صفات تعداد شاخه اصلي، تعداد شاخه فرعي، تعداد طبق در بوته، ارتفاع بوته، وزن طبق، عملكرد دانه، تعداد دانه در طبق، وزن صد دانه و درصد سبز ارزيابي شدند. تجزيه واريانس داده ها حاكي از وجود اختلاف معني دار بين تيمارها در سطح احتمال 1% بود. صفات تعداد شاخه فرعي و تعداد شاخه اصلي به ترتيب بيشترين و كمترين ميزان ضريب تغييرات ژنتيكي و فنوتيپي را نشان دادند. از نظر ميزان وراثت پذيري، صفات تعداد شاخه اصلي (70%) و تعداد طبق در بوته (73%)، بيشترين ميزان را به خود اختصاص داده و ارتفاع بوته با مقدار 55% كمترين ميزان وراثت پذيري را داشت. ژنوتيپ هاي پا بلند از عملكرد دانه بهتري در مقايسه با پا كوتاه ها برخوردار بودند. ضريب همبستگي معني داري بين عملكرد دانه، تعداد طبق در بوته و وزن طبق به ترتيب برابر 849/0، 237/0 و 266/0 بدست آمد ولي رابطه عملكرد دانه و تعداد دانه در طبق غير معني دار بود. تجزيه خوشه اي بر اساس كليه صفات به روش UPGMA و با استفاده از فاصله اقليدسي، ژنوتيپ ها را در 5 خوشه گروه بندي كرد كه لاين هاي موجود در كلاستر اول و سوم از نظر صفات عملكرد دانه و عملكرد روغن، از ارزش بالاتري نسبت به ميانگين كليه ژنوتيپ ها برخوردار بودند. تنوع موجود مي تواند در توليد جمعيت هاي در حال تفكيك براي استفاده در پروژه هاي اصلاح نبات، توليد لاين هاي جديد و نيز در مكان يابي ژن هاي كنترل كننده صفات مزبور مورد استفاده قرار گيرد.