تجزيه ژنتيكي برخي صفات مورفولوژيك در گندم از طريق تجزيه ميانگين نسل‌ها در شرايط تنش و عدم تنش رطوبتي

ببررسي نحوه توارث، نوع عمل ژن ها و تعيين استراتژي مؤثر اصلاحي در جهت بهبود صفات فيزيولوژيك و مورفوفيزيولوژيك به خصوص در شرايط تنش خشكي از اهميت ويژه اي برخوردار است. به همين منظور آزمايشي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار بر روي نسل هاي حاصل از تلاقي دو لاين خالص (كوير *روشن) در شرايط تنش خشكي و بدون تنش در دو سال زراعي 92-1390 در مزرعه تحقيقاتي پرديس ابوريحان دانشگاه تهران صورت گرفت. تجزيه واريانس صفات مورد بررسي نشان دهنده وجود تفاوت معني دار بين نسل ها ازنظر اكثر صفات در هر دو شرايط محيطي بود. در مطالعه حاضر، برآورد اثر ژن هاي كنترل كننده صفات مهم در نسل هاي P1، P2، F1، F2 و F3 گندم نشان داد كه در محيط واجد تنش رطوبتي براي صفات طول سنبله اصلي، وزن سنبله اصلي، تعداد پنجه بارور و در محيط بدون تنش براي صفات طول سنبله اصلي، وزن هزار دانه، مدل سه پارامتري مشتمل بر [m]، [a] و [d] بهترين برازش را داشت. صفت ارتفاع بوته در شرايط بدون تنش و صفات طول سنبله اصلي و وزن هزار دانه در هر دو شرايط محيطي توسط اثرات فوق غلبه ي ژن ها كنترل مي شدند. وراثت پذيري عمومي براي صفات تعداد دانه در بوته و طول برگ پرچم در شرايط تنش رطوبتي به ترتيب دامنه 19 تا 83 درصد و براي صفات تعداد پنجه بارور و طول سنبله اصلي در شرايط عدم تنش رطوبتي به ترتيب دامنه 53 تا 93 درصد داشتند.