بررسي جنبه هاي زيباشناسي تمثيل در حكايت هاي مصيبت نامه‌ عطار

An Investigation into Aesthetic Aspects of Allegory in the Tales of Attar's Musibat-Nama

كاربرد تمثيل در زبان و ادب فارسي سابقه‌اي طولاني دارد و در تفهيم مفاهيم عقلي، ذهني و انتزاعي به مخاطبان بسيار مؤثر و كارآمد است. بررسي ابعاد مختلف تمثيل گام مهمي در شناسايي آثار عطار به ويژه مثنوي مصيبت نامه است. مصيبت نامه، سفر روحاني سالك فكرت است و عطار در اين منظومه به عنوان يك اثر تمثيلي، بر آن است تا با آموزه هاي عرفاني، طالبان حقيقت را با شگردهاي خاص سلوك در سير آفاقي و انفسي، به سر منزل مقصود برساند. در لابه‌لاي داستانهاي اين منظومه مواردي نغز از حكايات تمثيلي، مثل، تشبيه تمثيلي، استعاره تمثيليه و اسلوب معادله به چشم مي خورد. اين مقاله در پي يافتن اين نكته است كه عطار در اين اثر چگونه از تمثيل و انواع آن در طرح مفاهيم عرفاني و اخلاقي و تفهيم بهتر اين مضامين براي مخاطبان خود، بهره گرفته است. پس از بررسي ها مشخص شد كه از اين ميان حكايات تمثيلي از نوع پارابل بيش‌ترين كاربرد و اسلوب معادله كمترين كاربرد را دارد چون شاعر در پي آرايش كلام نيست بلكه هدف او بيان احوال و دريافت هاي عرفانِي است. مقاله حاضر به شيوه‌ كتابخانه اي و از طريق فيش برداري تهيه شده و به روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از داده هاي مطالعاتي به برخي از ابهامات و سؤالات پاسخ داده است.

The use of allegory in Persian language and literature has a long history and it is highly useful in explaining intellectual, mental and abstract ideas to the audience. Examining various dimensions of allegory is a big step toward identifying the works of Attar, especially that of Musibat-Nama. This work is about the mystical journey of the seeker of the knowledge, with Attar, in this allegorical tale, attempting to take the seekers of the truth through this mystical journey to Allah with his mystical teachings and special techniques. Amid the tales, some good examples of allegorical tales, exemplum, allegorical simile, allegorical metaphor and oslub-e moadele (a type of allegory) can be seen. This article tries to find how Attar has drawn upon allegory and its different types to present mystical and ethical concepts and better explain these notions to the audience in this work. It was found that among allegorical tales, the parable and oslub-e moadele have the highest and lowest frequency respectively since the poet is not to decorate speech but aims to express mystical states and perceptions. The current article has been carried out using library research method and note taking and has answered to some ambiguities and questions through a descriptive-analytical method and the gathered data.