بررسي و تحليل تأثير ادبيات فارسي بر ادبيات تركمن با رويكرد زيبايي شناسي

Study on impression of Persian literature on Turkmen literature as Aesthetics approach

با توجه به نقش تركمن­ ها در تغيير و تحولات سياسي و اجتماعي ايران و مركزيت فرهنگي شهر مرو تركمنستان در دوران اسلامي، تأثير و تأثر متقابلي بين ادبيات تركمن و ادبيات فارسي به وجود آمده است. اين نوشتار، با روش توصيف و تحليل محتوا و كتابخانه ­اي، تأثيرپذيري ادبيات تركمن را (در محدوده قرن نوزدهم و بيستم) از ادبيات كلاسيك فارسي، با تأكيد بر آثار پنج شاعر نامي تركمن «مختومقلي فراغي، غايب­ نظر غايبي، قربانعالي معروفي، مسكين­ قليچ و نورمحمد عندليب» بررسي مي‌كند. نتايج پژوهش بيانگر آن است كه شاعران تركمن با ادبيات فارسي آشنايي داشته و به وفور از عبارات، مضامين، اصطلاحات و صور خيال ادبيات فارسي در اشعارشان استفاده كرده ­اند، حتي برخي از شاعران تركمن اشعاري به زبان فارسي نيز دارند. اين مسئله به ويژه در بخش زيبايي­ شناسي ادبيات فارسي چشمگير است؛ همچنين اغلب تأثيرپذيري آنها در حيطه سبكي از شاعراني چون عطار، مولانا، حافظ و... مورد توجه آنان بوده است. در اين مقاله در بخش سبكي به تأثيرات سبك زيبايي ­شناسانه (صور خيال: تشبيه، استعاره و كنايه) ادبيات فارسي بر پنج شاعرِ تركمنِ ياد شده پرداخته شده است.

As regard to Turkmens role in political and social changes and center of Marv (Mari) (today in Turkmenistan) as an Islamic city in Islamic period, has been mutual influence and impact between Persian and Turkmen literature. This paper – with library description and analysis – studies influence of Classic Turkmen literature (in 19th and 20th century) from Persian literature with emphasis on 5 Turkmen poets (Magtymguly, Ghayeb Nazar Ghayevi, Ghorban Ali Maerufi, Meskin Ghlich and Sheydaei). The results of the research say that the Turkmen poets were familiar to Persian poem and uses Persian phrase, themes and literary images. Some Turkmen poets had Persian poems. These influences are impressive in Aesthetics and imagery point of view; means: simile, metaphor and allusion , in the end of the paper showed a chart about most impressive Persian poets on aesthetics and figure speech elements on Turkmen literature in those 5 famous Turkmen poets.