بررسي نحوي ساخت‌هاي هم‌ راهي ‌فارسي

مقاله حاضر به بررسي نحوي ساخت‌هاي هم‌راهي ‌در زبان فارسي مي‌پردازد. ساخت‌هاي هم‌راهي ‌از سه عضو تشكيل مي‌‌شوند كه عبارتند از موقعيت هم‌راهي، هم‌راهي ‌كننده (Accompanion) و هم‌راهي ‌شونده (Accompanion). «با»‌ در مطالعات پيشين و دستورهاي سنتي در گروه حروف اضافه معرفي شده است؛ چنين ساخت‌هايي را «با»ي معيّت دانسته‌‌اند. بنابراين در مطالعات پيشين، «با»‌ صرفاً يك حرف اضافه تلقي شده است. در تحليل‌هاي نحوي «با»‌ را درچنين گروهي يك افزوده دانسته‌‌اند. بررسي معنايي چنين ساخت‌هايي نشان داده است كه «با»‌ در هر دو نقش حرف اضافه و هسته گروه حرف تعريف در مقام يك رابط را در داده‌هاي فارسي دارد. بنابراين تكواژ دستوري «با»‌ در ساخت‌هاي هم‌راهي ‌در زبان فارسي در دو جاي‌گاه نحوي متفاوت مطرح است؛ گروه اول: هم‌راهي ‌متقارن(Symmetrical) كه در اين گروه سازه (با + گروه اسمي2) يك سازه اختياري نيست؛ يعني يك افزوده نيست. «با»‌ در اين گروه نقش يك رابط يا پيوند دهنده را ايفا مي‌كند. در گروه دوم، (با+گروه اسمي) يك افزوده است و حرف اضافه تلقي مي‌گردد. اين گروه هم‌راهي ‌نامتقارن ناميده مي‌‌شوند. بنابراين در نمايش اين دو گروه نحوي، در گروه اول، «با»‌ به عنوان هسته گروه حرف تعريف در هسته قرار مي‌‌گيرد و گروه اسمي اول در جاي‌گاه مشخص ‌گر گروه حرف تعريف است؛ اما در گروه دوم، با تكرار گره مياني، گروه حرف اضافه به شكل افزوده نمايش داده مي‌‌شود. گروه دوم نيز انواعي مانند ابزاري، عضو بدن و حمل و نقل را نشان مي‌‌دهد.