پديد آورندگان :
ميرعرب رضي، مينو دانشگاه گيلان - پرديس دانشگاهي - گروه بيوتكنولوژي كشاورزي , شيرزاديان خرم آباد، رضا دانشگاه گيلان - پرديس دانشگاهي - گروه بيوتكنولوژي كشاورزي , صبوري، حسين دانشگاه گنبد - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه توليدات گياهي , ربيعي، بابك دانشگاه گيلان - پرديس دانشگاهي - گروه بيوتكنولوژي كشاورزي , حسيني مقدم، حسين دانشگاه گنبد - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه توليدات گياهي
كليدواژه :
زيست توده , رگرسيون گام به گام , تجزيه خوشه اي , تجزيه به عامل ها
چكيده فارسي :
تنش شوري يكي از عوامل محدود كننده توليد در بسياري از گياهان زراعي از جمله برنج است. هدف از اجراي اين تحقيق، بررسي واكنش 89 لاين خويشآميخته نوتركيب حاصل از تلاقي دو رقم برنج ايراني طارم محلي و خزر تحت دو شرايط بدون تنش و تنش شوري هشت دسيزيمنس بر متر در مرحله رويشي بود. آزمايش بهصورت گلداني و در شرايط هواي آزاد در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار انجام شد. نتايج تجزيه واريانس مركب تحت دو شرايط بدون تنش و تنش شوري نشان داد كه اثر لاين و برهمكنش لاين× تنش براي كليه صفات مورد مطالعه معنيدار و نشاندهنده واكنش متفاوت لاينها در دو شرايط بود. نتايج تجزيه واريانس ساده نيز نشان داد كه اختلاف بين لاينها در هر دو شرايط براي همه صفات در سطح احتمال يك درصد معنيدار بود. ارزيابي ضرايب همبستگي بين صفات نشان داد كه تحت هر دو شرايط آزمايشي، بالاترين ضريب همبستگي بين دو صفت زيستتوده و وزن خشك ساقه وجود داشت. تجزيه رگرسيون گام به گام براي صفت زيستتوده تحت شرايط بدون تنش نشان داد كه بهترتيب صفات طول ريشه، نسبت وزن ريشه به اندام هوايي، تعداد پنجه در روز 120 و ارتفاع بوته در روز 120، مهمترين صفات موثر بر زيستتوده بودند، در حاليكه تحت شرايط تنش شوري، علاوه بر اين چهار صفت دو صفت سطح ريشه و حجم ريشه نيز بهعنوان صفات موثر بر زيستتوده شناسايي شدند. نتايج تجزيه به عاملها نيز نشان داد كه تحت شرايط بدون تنش و تنش شوري، بهترتيب سه و پنج عامل مستقل و پنهاني، دليل وجود همبستگي بين زيستتوده و ساير صفات در لاينها هستند. تجزيه خوشهاي بهروش حداقل واريانس Ward تحت شرايط بدون تنش، لاينها را در چهار گروه قرار داد كه گروه چهارم شامل لاينهاي با ارزش بالاتر از مياتگين كل براي بيشتر صفات بود. تحت شرايط شوري نيز لاينها در سه گروه قرار گرفتند و لاينهاي گروه اول داراي بيشترين مقدار زيستتوده و كمترين نمره ژنوتيپي و متحمل به شوري بودند. در كل نتايج اين تحقيق نشان داد كه لاينهاي شماره 6، 9، 13، 14، 17، 18، 23، 24، 34، 39، 44، 45، 68، 79 و 80 علاوه بر زيستتوده بالا، داراي مقادير بالايي براي بيشتر صفات مورد مطالعه نسبت به ساير لاينها بودند و بنابراين ميتوانند بهعنوان لاينهاي متحمل به شوري در تحقيقات بعدي مورد توجه قرار گيرند.
چكيده لاتين :
Salinity is one of the limiting factors in many crops including rice production. The objective of this study was to investigate the response of 89 recombinant inbred lines derived from a cross between two Iranian rice cultivars, Tarom-Mahalli (indica) and Khazar (indica), under non-stress and 8 dS.m-1 salinity stress at vegetative stage conditions. The experiment was carried out as pod experiment under open air conditions in a completely randomized design with four replications. The results of combined analysis of variance under non-stress and salinity stress conditions showed that the the effect of line and line×stress interaction for all the studied traits was significant, indicating different reaction of the lines under two conditions. The results of simple analysis of variance also showed that the difference between lines in both conditions was significant for all traits at 1% probability level. Correlation coefficients among traits indicated that the highest correlation coefficient was observed between biomass and stem dry weight under both conditions. Stepwise regression analysis for biomass under non-stress conditions showed that root length, root to shoot dry weight ratio, number of tillers per plant at 120 th day and plant height at 120th day were the most important traits influencing biomass, respectively, while under salinity stress conditions, root area and root volume in addition to these four traits, were also identified as effective traits on biomass. Factor analysis also showed that three and five independent factors explained the correlation between biomass and the other traits in the studied lines under non-stress and salinity stress conditions, respectively. Cluster analysis using Ward’s minimum variance method under non-stress conditions divided the lines into four groups which the fourth group was consisted the lines with higher values than total average for most traits. Under salinity conditions, the lines were divided into three groups and the lines into first group had the highest biomass and the lowest genotypic score and were tolerant to salinity stress. In total, the results of current study showed that the lines 6, 9, 13, 14, 17, 18, 23, 24, 34, 39, 44, 45, 68, 79 and 80 had the higher values for most the studied traits than the other lines, in addition to higher biomass, and could therefore be considered as salinity tolerant lines in future researchs.
