كارايي لاين هاي خالص ذرت (Zea mays L.) از لحاظ جذب و مصرف فسفر خاك

Efficiency of maize inbred lines (Zea mays L.) in terms of adsorption and consumption of soil phosphorus

فسفر بعد از نيتروژن مهم‌ترين عنصر غذايي ضروري مورد نياز گياه است و مهم‌ترين نقش را در توليد و انتقال انرژي دارد. در اين آزمايش، كارايي جذب و مصرف فسفر در 93 لاين خالص ذرت تحت دو شرايط بهينه و كمبود فسفر قابلِ استفاده بر اساس طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار در شرايط گلداني ارزيابي شد. نتايج تجزيه واريانس داده­ها نشان داد كه لاين­هاي ذرت از لحاظ وزن خشك شاخساره، مقدار و غلظت فسفر كل، شاخص پاسخ به كود، شاخص كارايي جذب فسفر، شاخص كارايي مصرف فسفر و شاخص كارايي فسفر تفاوت معني­داري داشتند. شاخص كودپذيري لاين­هاي ذرت از 13 تا 67/223 گرم متغير و ميانگين آن 39/70 گرم بود. شاخص كارايي جذب فسفر در لاين­هاي مورد مطالعه از 11/0 تا 85/0 و ميانگين آن 41/0 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بود. شاخص كارايي مصرف فسفر نيز از 10/1 تا 65/4 گرم ماده خشك بر ميلي­گرم فسفر متغير بود و ميانگين آن تحت شرايط بهينه و كمبود فسفر به­ترتيب 97/0و 89/1 گرم محاسبه شد. دامنه تغييرات شاخص كارايي فسفر نيز بين 40/0 تا 95/0 درصد و ميانگين آن 71/0 بود. بر اساس شاخص­هاي ارزيابي شده تحت شرايط كمبود فسفر خاك، لاين­هاي 1، 9، 10 و 26 به­عنوان لاين­هاي فسفر-كارا و لاين­هاي 65، 46، 49 و 79 به­عنوان لاين­هاي فسفر- ناكارا معرفي مي­شوند. لاين‌هاي فسفر-كاراي معرفي شده در اين تحقيق مي­توانند جهت توليد ارقام فسفر-كارا در برنامه‌هاي به­نژادي آينده مورد استفاده قرار گيرند.

After nitrogen, phosphorus is the most important and essential nutrient for plants, and plays the most important role in the process of energy production and transmission. In this sttudy, the efficiency of phosphorus adsorption and consumption in 93 maize inbred lines were assessed based on a potted experiment in a completely randomized design with three replications under phosphorus sufficient (optimum) and deficient conditions. The results of analysis of variance revealed that there was a significant difference among maize lines in terms of shoot dry weight, total phosphorus content and concentration, fertilizer response index, phosphorus adsorption efficiency index, phosphorus consumption efficiency index and calculated phosphorus efficiency index. The fertilizer response index of maize lines varied from 13 to 223.67 g with an average of 70.39 g. The phosphorus adsorption efficiency index in the studied lines ranged from 0.11 to 0.85 and its average was 0.41 mg/kg. The phosphorus consumption efficiency index varied from 1.10 to 4.65 g dry matter per mg phosphorus and its average under sufficient (optimum) and deficient conditions were calculated 0.97 and 1.89 g, respectively. The phosphorus efficiency index ranged from 0.40% to 0.95% with an average of 0.71%. Based on the evaluated indices under soil phosphorus deficiency conditions, the maize lines 1, 9, 10, and 26 are introduced as phosphorus-efficient genotypes and the lines 65, 46, 49 and 79 as phosphorus-inefficient genotypes. The phosphorous-efficient lines introduced in this research can be potentially used to produce phosphorus-efficient maize varieties in the future breeding programs.