نماد‌شناسي ابزار در شاهنامه فردوسي

The Semiotics of Tools in Ferdowsi’s Shahnameh

يكي از انواع نماد‌هايي كه در سروده‌ها و نوشته‌هاي حماسي و اساطيري جهان كاربرد فراواني دارد و در شاهنامه فردوسي هم از آن بهره بسياري گرفته شده است، ابزارها مي‌باشند. در شاهنامه از ابزارها و رزم‌ابزارهاي بسياري نام مي‌رود كه كاركرد آن‌ها تنها در گرو معناي وضع شده برايشان مي‌باشد هم‌چون جوشن، خود، گرز، نيزه ژوپين، عمود و... . اين جستار بر آن است تا بدون در نظر گرفتن كارآيي صرف، تنها با برشمردن ابزارهايي كه در ابيات شاهنامه از آن‌ها ياد شده و كاركردي نمادين و رمزي دارند، به بررسي كاربرد اين ابزارها در دو بعد نماد به شيوه نشانه‌هاي قراردادي يا « نماد گونه» و نماد بر پايه اسطوره‌شناسي بپردازد. بر اين پايه در اين جستار پس از بيان مقدمه‌اي در باب نماد و جايگاه آن در ادب پارسي و نيز زيبايي‌شناسي سخن، هم‌چنين جداسازي «نماد» از «نمادگونه» و «نشانه»، به بررسي ابزارهاي به كار رفته در شاهنامه پرداخته مي‌شود. ابزارهايي كه كاربرد نشانه‌شناسي دارند در يك بخش بررسي مي‌شوند و آن دسته از ابزارهايي كه به عنوان نماد هستند از ديد اسطوره‌شناسي تحليل مي‌شوند.

Terms referring to tools are among the most frequently used symbolic terms in Ferdowsi’s Shahnameh( The Book of kings) as well as many other mythical literary works of the World. There are numerous references to various tools. an‎d weaponries, such as armor, helmet, spear, javelin and so on in Shahnameh, were they are simply used in their purely denotative sense. The current paper will nevertheless strive to conduct and analysis of only those tools in Shahnameh that besides their denotative function also serve a cryptic and symbolic function from semiotic and mythological points of view. To this end, a special emphasis will be put on different definitions offered for symbols as rhetorical artifacts and various functions they serve in shahname. Since Shahnameh is an epic poem and and epics originate from myths, the paper will also devote a special attention to epic symbols.