مضامين ديني و اخلاقي در غزليات مفتون همداني

سيد ميرآقا متخلص به مفتون همداني (1268-1334ه.ش) از شاعران سرآمد معاصر است كه از او ديواني حجيم به جاي مانده و مهارت و شهرت وي در غزلسرايي است. مفتون پهلواني نامي در رشته‌ي ورزش باستاني بود، از‌ اين ‌رو روحيه‌اي جوانمرد داشت. در شعر مفتون مضامين تعليمي و آموزه‌ي‌ ديني و اخلاقي فراواني به چشم مي‌خورد. در اين جستار به شيوه‌ي توصيفي، تحليلي و استنادي، مضامين و درون‌مايه‌هاي ديني و اخلاقي در غزليات ديوان مفتون همداني در دو محور فضائل و رذايل اخلاقي بررسي و ارزيابي مي‌شود. تبيين فضائل اخلاقي چون محبت، تواضع و فروتني، قناعت، خاموشي و رازداري، صلح و آشتي، رضا، رعايت ادب، عفو و گذشت، و رذايل اخلاقي چون جاه طلبي، خودبيني و غرور، رياكاري، آزار ديگران، شهوت پرستي، بدحسابي، ظلم و ستم و... به روش توصيفي صورت گرفته است. نمايي كلي از اشارات شاعر به مفاهيم اخلاقي نشان مي‌دهد كه در غزليات بررسي شده، 119 بار به فضايل اخلاقي و 26 بار به رذايل توجه شده است.