كاربرد توزيع فلزات سنگين و نسبت‌ هاي ايزوتوپي Pb در تعيين منبع آلودگي خاك‌ هاي سطحي پارك‌ هاي مشهد

تركيب خاك‌هاي شهري مشهد نشان مي دهد كه ميزان عناصر سنگين در آنها به نسبت خاك‌هاي غيرآلوده دور از مناطق شهري به‌شدت افزايش‌يافته است. مقادير عناصر Cd، Cu، Pb، Sn و Zn در نمونه خاك پارك‌ها چندين برابر بيشتر از خاك‌هاي غيرشهري است. تجزيه و تحليل آماري داده هاي ژئوشيميايي نشان‌دهنده تأثير فعاليت‌هاي انسان زاد بر روي تمركز فلزات سنگين Pb، Cd، Sn و Zn است؛ درحالي‌كه، علاوه‌بر فعاليت‌هاي انساني، منابع طبيعي (خاك‌هاي مشتق‌شده از سنگ‌هاي اولترامافيك) نيز در توزيع عناصر Co، Cr و Co نقش داشته اند. تركيب و نسبت ايزوتوپ‌هاي Pb در خاك‌هاي شهري مشهد نشان‌دهنده ماهيت نسبتاً غير راديوژنيك اين خاك‌ها با نسبت‌هاي پايين 206Pb/204Pb (18.024 -17.284)، 207Pb/204Pb (15.525-15.482)، 208Pb/204Pb (37.964 37.405) و 206Pb/207Pb (1.116 و 1.161) است. تركيب ايزوتوپ‌هاي سرب نشان مي دهد كه ميانگين مشاركت منابع طبيعي و انسان زاد (مجموع منابع صنعتي و بنزين سرب دار) در پارك‌هاي مشهد به‌ترتيب % 6.6 و % 93.4 است كه بيانگر آلودگي قابل‌ملاحظه خاك در پارك‌هاي اين شهر است. منبع اصلي آلودگي در نمونه هاي خاك با ميزان سرب نسبتاً پايين (كمتر از mg kg^-1 90)، فعاليت‌هاي صنعتي است؛ درحالي‌كه با افزايش ميزان سرب در خاك‌ها سهم بنزين سرب دار افزايش مي يابد. نقشه توزيع فلزات سنگين در خاك‌هاي سطحي پارك‌هاي مشهد نيز اين امر را تأييد مي كند. در پارك‌هاي مناطق مركزي مشهد كه داراي تمركز بالاتري از فلزات سنگين به‌خصوص سرب هستند، بنزين سرب دار سهم بالاتري در آلايش خاك‌ها ايفا مي كند. ترافيك سنگين در اين محدوده به‌عنوان عامل اصلي در تجمع فلزات سنگين و آلودگي خاك‌هاي سطحي عمل‌كرده است.