مقايسه عرفان شيعي بانوي عارف ام سلمه بيگم نيريزي با قطب الدين نيريزي

هدف پژوهش حاضر مقايسه عرفان شيعي در جامع‌الكليات اثر ام سلمه بيگم نيريزي بانوي عارف با فصل‌الخطاب اثر قطب‌الدين نيريزي بود. جامعه مورد پژوهش كتاب هاي عرفان شيعي مي باشد. نمونه مورد بررسي كتاب جامع الكيات و كتاب فصل‌الخطاب است. طرح پژوهش تحليليتوصيفي بود. اطلاعات با روش كتابخانه‌اي جمع آوري و به صورت كيفي تحليل شد.نتايج نشان داد كه: محتواي دو اثر دقيقاً با هم منطبق نيستنند، هرچند هردو نويسنده سيروسلوك معنوي را با تكيه بر مكتب عرفاني اهل بيت و احاديث شيعي قابل دسترسي دانسته‌اند؛ اما به صورت كلي مفاهيم مشتركي كه بين آنها وجود دارد، بيشتر مربوط به مباحث خداشناسي و معرفت ذات الهي مي‌باشد. هم چنين باوجود آن كه هردو اثر از مكتب عرفاني مولوي، عطار و شبستري متاثر بوده‌اند اما به دليل نگارش عربي كتاب فصل‌الخطاب ، قطب‌الدين نتوانسته از آثار اين بزرگان ادب فارسي در اثر خود استفاده كند ولي ام سلمه از اشعار اين شاعران بسياراستفاده كرده است. با وجود آن كه هردو اثر عرفاني فلسفي هستند اما اثرام سلمه بيگم در مقايسه با اثر قطب‌الدين به جنبه‌هاي عرفاني توجه بيشتري دارد و در اثر قطب‌الدين جنبه‌هاي فلسفي پررنگ‌تر مي‌باشد. با وجود شباهت اين دو اثر به يك ديگر، به سبب وجود مطالب عميق عرفاني، جامع‌الكليات يك اثر مستقل است و نه تقليدي از فصل الخطاب كه حاصل ذهن تواناي اين بانوي فرهيخته ايراني است.