اثر سيل استثنايي بهمن 1395 بر تغذيه مصنوعي آبخوان در سامانه پخش سيلاب گربايگان فسا

آگاهي از چگونگي عملكرد سامانه هاي پخش سيلاب بر مهار سيلاب و تغذيه ي مصنوعي آبخوان ها در كنار ساير عوامل طبيعي مؤثر در تغذيه سفره ها، از مهم ترين فعاليت هاي قابل ارزيابي در مديريت طرح هاي پخش سيلاب بر آبخوان ها (آبخوان داري) است. هدف اين مقاله بررسي اثر طرح هاي آبخوان داري بر مهار سيلاب و تغذيه ي آب هاي زيرزميني دشت گربايگان فسا در واقعه ي سيلاب بي سابقه بهمن 1395 است. براي نشان دادن نقش سامانه هاي پخش سيلاب بر مهار سيلاب ها، عمق سيلاب خشكه رود بيشه زرد در بازه ي زماني وقوع سيلاب (11.25/1395 تا 11.30/1395) اندازه گيري و مقدار بده و حجم سيلاب ورودي و خروجي رواناب به دست آمد. نتايج نشان داد كه بيشينه عمق سيلاب 176 سانتي متري با بده بيشينه 330 مترمكعب بر ثانيه، با انجام عمليات پخش به لايه نازك 8 سانتي متري بر روي لبه ي كانال هاي پخش تبديل شده كه علاوه بر مهار سيلاب، از بروز فرسايش جلوگيري مي كند. براي نشان دادن نقش پخش سيلاب بر تغذيه آبخوان، 6 چاه مشاهده اي (پيزومتر) و يك چاه بهره برداري به مدت 2 ماه قبل از وقوع سيلاب و 5 ماه پس از آن پايش گرديد. نتايج نشان داد كه 2 ماه پس از وقوع سيلاب آب به سفره رسيده و صرف تغذيه آبخوان شده است. در اين رويداد حدود 9924313 مترمكعب (بين 8424956 تا 11423670 مترمكعب) آب وارد آبخوان شده و صرف تغذيه آبخوان شده است. چاه آب آشاميدني ايستگاه يعني W1 كه در مركز سامانه ي پخش سيلاب منطقه، دور از منطقه برداشت كشاورزي و خارج از شبكه جنگلي قرار گرفته بيشترين افزايش (2.5 متر) را نشان مي دهد. تامين پايدار آب زيرزميني براي ادامه فعاليت در اين منطقه و مناطق مشابه بسيار ضروري است. برپايه نتايج اين بررسي و پژوهش هايي كه در 37 منطقه ديگر كشور انجام شده، مي توان با اجراي سامانه هاي آبگير پخش سيلاب، بحران كم آبي را در اين مناطق با ضريب اطمينان بالايي مديريت كرد. آمادگي براي استفاده از رويداد هاي نادر در اين مناطق بسيار ضروري است.