تعيين سهم سازندها و كاربري اراضي در فرسايش و رسوب برپايه مدل تركيبي (مطالعه موردي: حوضه‌آبخيز تنك بستانك شيراز)

در راستاي كنترل فرسايش، رسوب و حفاظت خاك، شناخت منابع توليد رسوب و تعيين سهم نسبي هر يك از منابع براي تعيين فعاليّت هاي مديريتي مناسب نقش به سزايي دارد. كارآيي روش منشأيابي با ردياب ها يا انگشت نگاري به عنوان روشي موفّق و مؤثر، براي تعيين منابع رسوبات به اثبات رسيده است. هدف از تحقيق حاضر، تعيين سهم سازندها و كاربري هاي اراضي مختلف بر فرسايش و رسوب است كه با استفاده از مدل تركيبي هوگس صورت گرفت؛ بدين منظور 43 نمونه ي سطحي جمع آوري شد كه از ميان آنها ذرات كمتر از 63 ميكرون به عنوان هدف آزمايش قرار گرفتند. به منظور اندازه گيري عناصر ژئوشيميايي از دستگاه ICPAES و براي اندازه گيري ايزوتوپ هاي استرانسيوم (87Sr و 86Sr) و نئوديميوم (143Nd و 144Nd) از دستگاه ICPMS استفاده شد. براي يافتن بهترين پاسخ در حل اين مدل، از سه روش الگوريتم ژنتيك، بهينه سازي لوكال و شبيه سازي مونت كارلو استفاده شد و براي تعيين ضريب كارآيي مناسب مدل، از شاخص GOF. عناصر كربن، مس، سيليكون و تيتانيوم به عنوان تركيب بهينه ي ردياب ها براي تفكيك سهم واحدهاي كاربري اراضي و عناصر استرانسيوم، تيتانيوم، مس و نسبت ايزوتوپي نئوديميوم 143/144 به عنوان بهترين تركيب بهينه براي تفكيك سهم سازندهاي زمين شناسي انتخاب شدند. نتايج نشان داد روش بهينه سازي لوكال، با شاخص GOF 99/94 درصد در واحد سازندها و روش بهينه سازي الگوريتم ژنتيك، با شاخص GOF 97/84 درصد در واحد كاربري اراضي بيشترين مقاديردقّت را دارند. بيشترين سهم منابع توليد رسوب در واحد سازندها به ترتيب مربوط به سازندهاي آسماري و كواترنر معادل 84/51 و 5/37 درصد و بيشترين سهم منابع توليد رسوب در واحد كاربري هاي اراضي مربوط به كاربري هاي مراتع و جنگل ها، به ترتيب معادل 63/04 و 31/81 درصد است. سازندهاي پابده گورپي و بختياري به ترتيب با امتياز 0/24 و 0/27 و اراضي زراعي و جنگلي به ترتيب با امتياز 0/022 و 0/55 نسبت به بقيّه ي سازندها و كاربري هاي اراضي كمترين اهميّت نسبي را به خود اختصاص دادند و براي مديريت اراضي در اولويّت قرار ندارند.