اثر بوته بالشتكي، فصل و جهت هاي جغرافيايي بر بهبود خردزيستگاهي مراتع كوهستاني

مراتع كوهستاني فرسايش خاك و تخريب بالايي دارند و گياهان بالشتكي نقش مهمي در حفاظت خاك اين مناطق ايفاء مي كنند. در مورد چگونگي تأثير اين گياهان در حفاظت از خاك، اطلاعات كمي وجود دارد. اين مطالعه در پي بررسي تأثير جهت هاي مختلف جغرافيايي بر بهبود خردزيستگاهي گونه ي اسپرس است. براي اين منظور، نوسان دماي روزانه در دو جهت شمالي و جنوبي در زير و بيرون بوته محاسبه شد. همچنين رطوبت خاك زير و بيرون بوته در جهت هاي مختلف، با استفاده از دستگاه TDR در دو بازه زماني اندازه گيري شد. براي تعيين مهم ترين عامل تأثيرگذار بر بهبود خردزيستگاه، از بين عوامل فصل و جهت جغرافيايي، از مدل خطي تركيبي عمومي و براي مقايسه ي اثر جهت و فصل بر رطوبت زير و بيرون بوته، از آزمون تي غيرجفتي استفاده شد. به اين ترتيب، نوسان دماي روزانه در دامنه ي جنوبي و شمالي در بيرون بوته (1/7 و 9/3 درجه ي سانتي گراد) بيش از زير بوته (2/2، 9/1 درجه ي سانتي گراد) است. براساس نتايج مدل خطي تركيبي عمومي، در بيرون بوته عامل فصل و جهت (05/0 gt; P ، 0/6F = و 01/0 gt; P ، 3/16F = ) بيشترين تأثير معني دار را بر رطوبت خاك داشت؛ به طوري كه در انتهاي بهار، رطوبت در دامنه ي شمالي افزايش و در دامنه ي جنوبي كاهش معني دار داشت. از طرف ديگر در زير بوته، فصل مهم ترين عامل است (F=6/0, P 0/05 و F=16/3, P 0/01) و رطوبت در انتهاي فصل بهار كاهش معني دار داشت. نتايج اين تحقيق ميزان تغييرات رطوبت را به عنوان يكي از مهم ترين عوامل مؤثر در فرسايش خاك، بررسي كرد و اهميت بوته هاي اسپرس را در حفظ اين رطوبت نشان داد. همچنين ميزان تأثير جهت هاي مختلف جغرافيايي و فصل رويش گياهان را در تغييرات رطوبت مقايسه كرد كه اين امر خود مي تواند در تحليل چگونگي نقش بوته ها در حفظ رطوبت خاك مناطق كوهستاني استفاده شود.