بررسي نقشهاي بلاغي سكوت در غزليات مولانا

يكي از روشهاي خطابه به كارگيري روشهاي مستقيم در بيان مطالب است. تأثيرگذاري بيشتر بر مخاطب و افاده نيكوتر معناي موردنظر و آماده ساختن ذهني او براي پذيرش منظور اصلي، امتيازاتي است كه براي بيان مستقيم ذكر شده است. در ميان اشعار عارفانه اشعار مولانا از تأثيرگذاري خاصي بر مخاطب برخوردارند. اين ويژگي گرانقدر از زبان نافذ و گاه سكوت پر رمز و راز او شدت ميگيرد؛ خاموشي مولانا از جنس ناتواني و درماندگي نيست، بلكه وسيله اي است براي القاي معاني بلند مورد نظر او. بر اساس نظريات ساختگراي ياكوبسن و اِفرات درباره نقشهاي ارتباطي كلام بين گوينده و مخاطب، پيامي معنادار مبادله ميشود كه از طريق يك مجراي فيزيكي انتقال مييابد. اين نظريه در شش جنبه نقش ترغيبي، فرازباني، عاطفي، همدلي، ادبي و ارجاعي مطرح ميگردد. در اين مقاله به تطبيق اين نظريه بر مصاديق و نمونه هاي به دست آمده در خصوص سكوت مولانا در ديوان «غزليات شمس» پرداخته ايم.