پتانسيل آلودگي و ريسك اكولوژيكي فلزات سنگين در لجن تصفيه خانه‌هاي فاضلاب شهري

زمينه و هدف: لجن حاصل از تصفيه خانه هاي فاضلاب شهري در صورت آلودگي به فلزات سنگين و ورود به محيط مي تواند باعث ايجاد ريسك بهداشتي و اكولوژيكي شود. هدف اين پژوهش ارزيابي ميزان آلودگي و ريسك اكولوژيكي فلزات سنگين در لجن هاي تصفيه خانه فاضلاب شهري استان آذربايجان شرقي است. روش بررسي: 9 نمونه لجن به‌صورت مركب از بسترهاي لجن خشك كن تصفيه خانه فاضلاب شهري استان آذربايجان شرقي جمع آوري و غلظت فلزات سنگين آنها اندازه گيري شد. شاخص تجمع زميني، شاخص آلودگي و شاخص ريسك اكولوژيكي با استفاده از روابط مربوطه جهت تعيين ريسك اكولوژيكي فلزات سنگين در لجن فاضلاب محاسبه گرديد. يافته ها: نتايج نشان داد كه تغييرات روند غلظت فلزات به‌صورت Zn Cu Pb Cr Ni As Hg Cd بود. براساس حداكثر مجاز استاندارد (MPS) و شاخص Muller، سطح آلودگي كادميوم و مس پايين، روي متوسط، آرسنيك و سرب شديد و جيوه خيلي شديد ارزيابي مي‌شود. بر‌اساس MPS، شاخص آلودگي تك فاكتوره و شاخص آلودگي سنتتيك به‌ترتيب كمتر از عدد 1 و 0/7 است كه نشان دهنده عدم آلودگي لجن و ايمن بودن كاربرد آن در كشاورزي است. در مقايسه با غلظت‌هاي پوسته زمين، ريسك قابل توجه اكولوژيكي در مورد سرب، ريسك زياد در مورد آرسنيك و كادميوم و ريسك خيلي زياد در مورد جيوه مشاهده مي‌شود. تفاوت معني‌داري بين مقادير فلزات سنگين با حدود MPS مشاهده گرديد (P 0/05).نتيجه گيري: اگرچه غلظت‌ هاي فلزات سنگين، زير MPS ارائه شده توسط USEPA هستند، با اين حال نمونه‌ هاي لجن در مقايسه با‌ غلظت متوسط پوسته زمين نشان‌ دهنده درجه بالايي از ريسك اكولوژيكي بالقوه براي محيط هستند. پايش دوره‌ اي كيفيت لجن قويا توصيه مي‌ شود.