همنشيني حكمت و كتاب در قرآن و زايش مفهومي نو

كتاب و حكمت دو مفهومي است كه در تفاسير قرآن درباره ي آن بحث شده است. مسئله اصلي نوشتار حاضر واكاوي مفهوم حكمت در همنشيني با كتاب در قرآن كريم است. در نگاه جديد ادعا بر آن است كه مفهوم حكمت در مواردي كه با كتاب همنشين شده است، مفهومي متفاوت از حكمت لغوي و اصطلاحي در قرآن دارد. روش پژوهش در مقاله حاضر تحليل معنايي و مخاطب شناسي در آياتي است كه حكمت در كنار كتاب آمده است. با تامل در مخاطبان كتاب و حكمت در سراسر قرآن درمي يابيم كه پيامبران و امت پيامبر دو مخاطب كتاب و حكمت در طول تاريخ بوده اند. از سويي از منظر قرآن برخي قرينه ها وجود دارد كه حكمت در مواردي كه با كتاب همنشين است، تنها به معناي مصطلح لغوي خود مانند منع از جهالت و استواري سخن نيست بلكه معنايي خاص پيدا كرده است. از جمله قرينه هايي كه در خصوص كاربست حكمت در قرآن وجود دارد، مي توان به اين موارد اشاره كرد: بهره‌مندي اختصاصي اولواالالباب از حكمت عليرغم عموميت تعليم، تكرار امر تعليم حكمت به پيامبر، نعمت ثقيل الهي، واكنش حسودانه يهود به نعمت حكمت و... . بنابر اين از مجموع رويكرد تعليم حكمت به امت پيامبر و تكرار آن به دست مي‌آيد كه دست‌كم يكي از معاني حكمت در چهار آيه قرآن كه با كتاب همنشين شده است به معناي ولايت علي عليه‌السلام است كه در قالب عنوان حكمت بايد به مسلمانان تعليم داده مي شد.