مديريت آب در مجموعه معماري دست‌كند زيرزميني ارزانفود ـ همدان

مجموعه آثار معماري دست كند زيرزميني ارزانفود در 30 كيلومتري جنوب شرق شهر همدان (مركز استان) و به فاصله 2 كيلومتري جنوب روستايي به همين نام واقع است. در اين مجموعه بيش از 70 فضاي دست كند شامل اتاق ها و سالن هاي مرتبط با يكديگر است كه در عمق هاي متغيير 3 تا 7 متري از سطح محوطه ايجاد گرديده است. در فضاهاي مختلف اين مجموعه عناصر معماري مختلفي از جمله دريچه ها و ورودي ها، سكوه ها، جاي پيه سوز ها، حلقه ها (قلاب ها)، فضاهاي طاقچه مانند و مجاري آب در ديوار فضاها مي توان اشاره نمود كه گاهي اين فضاهاي كوچك طاقچه مانند مرتبط با مجاري آب هستند. همچنين در كنار اين مجاري آب، ساير عناصر مرتبط با آب از جمله ميله هاي چاه متعدد و كانال انتقال آب شناسايي گرديده است. به همين دليل سوالات مطرح در اين راستا عبارتند از منابع آب چه نقشي شكل گيري مجموعه معماري دست كند زيرزميني ارزانفود داشته است؟ براساس شواهد و عناصر معماري مرتبط با آب در مجموعه ارزانفود مي توان نمونه اي از آثار از پيش طراحي دانست؟ شواهد نشان مي دهد وجود يك رودخانه ي دائمي در كنار مجموعه عامل بسيار مهمي در راستاي شكل گيري مجموعه آثار معماري دست كند ارزانفود بوده است. همچنين هدايت آب به درون فضاهاي اين مجموعه باعث دسترسي مستقيم و غير مستقيم به آب در فضاهاي زيرزميني مجموعه گرديده است. از سوي ديگر نتايج بيانگر آنست كه اهميت و ضرورت دسترسي و استفاده آب در فضاهاي اين مجموعه امري بسياري ضروري در موجوديت و كاربري آن داشته ، طوري كه چنين سيستم آبرساني به فضاهاي دستكند زيرزميني مجموعه، تاكيدي بر پلان از پيش طراحي شده و مديريت آب در دل بستر سنگي اين مجموعه دارد.