ارزيابي شاخص ريسك آلودگي محصول و خاك در كشت خطي گندم تحت سيستم آبياري قطره‌اي سطحي و زيرسطحي با پساب شهري در منطقه نيمه‌خشك

استفاده مداوم از پساب فاضلاب در آبياري گياهان زراعي در بلند مدت باعث انباشته شدن عناصر سنگين و آلودگي گياهان، حيوانات و محيط زيست در ابعاد مختلف مي گردد. هدف از اين تحقيق، ارزيابي تأثير استفاده از آبياري قطره اي عمقي در كاهش پتانسيل تجمع عناصر سنگين در خاك و محصول و همچنين شاخص ريسك آلودگي تحت آبياري با پساب مي باشد. مزرعه مورد آزمايش در قالب طرح اسپليت بلوك با دو تيمار اصلي شامل آب معمولي و پساب و سه تيمار فرعي شامل عمق قطره چكان صفر، 15 و 30 سانتي متر با چهار تكرار در شهر اصفهان قرار داشت. نمونه هاي خاك در ابتدا و پس از برداشت گندم كشت شده در دو سال متوالي در زمين مورد آزمايش از هر پلات برداشته شدند. غلظت عناصر سنگين Cu, Zn, Cd, Pb, Cr, Ni در نمونه هاي خاك و دانه هاي گندم با استفاده از دستگاه جذب اتمي اندازه گيري شدند. شاخص افزايش آلودگي (PLI) نشان داد كه افزايش ميزان عناصر سنگين در خاك هاي آبياري شده تحت تيمار پساب اختلاف معني داري با آب معمولي نشان نداد (05/0P gt;). غلظت عناصر Cu، Pb، Cr و Zn در دانه هاي گندم كمتر از ميزان حداكثر مجاز استاندارد بود ولي ميزان Cr بيشتر از مقدار مجاز بود و ميزان Ni چندين برابر حد مجاز بود. نتايج حاصل از آزمايشات ميزان شاخص ريسك آلودگي 17/5 و 57/1 را براي عناصر Cd و Cu نشان داد. همچنين مقدار اين شاخص براي عناصر Cd، Cu و Cr براي كودكان نيز بيش از يك بود. بر اساس نتايج ارائه شده مي توان نتيجه گرفت كه عمق قطره چكان تأثير معني داري در انباشته شدن عناصر سنگين در خاك و دانه گندم ندارد.