امكان سنجي توسعه اكوتوريسم در منطقه اورامانات با تأكيد بر بخش باينگان

سابقه و هدف: برنامه ريزان و سياستگذاران، از گسترش فعاليت هاي گردشگري به عنوان ركن اصلي توسعه پايدار روستايي ياد مي كنند. پژوهش حاضر با هدف امكان سنجي توسعه اكوتوريسم در منطقه اورامانات با تأكيد بر بخش باينگان و با اين سؤال اصلي كه جاذبه هاي طبيعي و فرهنگي و امكانات موجود در منطقه باينگان براي توسعه گردشگري كدامند؟ انجام شده است. با توجه به جاذبه هاي فراوان گردشگري در منطقه اورامانات و بويژه بخش باينگان و دارا بودن روستاهاي متنوع و جذاب، مي توان با گسترش گردشگري روستايي به عنوان يك راهبرد جديد در زمينه توسعه روستايي، زمينه ساز ايجاد فرصت هاي جديدي در منطقه هاي روستايي از قبيل اشتغال، كاهش مهاجرت و ... شد و منطقه هاي روستايي را شكوفا و از حالت انزوا و محروميت خارج كرد. مواد و روش ها: روش‌شناسي پژوهش حاضر به لحاظ ماهيت، توصيفي - تحليلي (همبستگي) بوده؛ شيوه گردآوري داده‌ها، اسنادي - پيمايشي و از نظر هدف، كاربردي مي‌باشد و شيوه تجزيه و تحليل، كمي - كيفي است. جامعه آماري، شامل خانواده هاي ساكن در بخش باينگان و گردشگراني بود كه در بازه زماني فروردين تا مردادماه 1397 به اين منطقه آمده بودند. نمونه آماري با توجه به مشخص نبودن تعداد دقيق جامعه، با استفاده از جدول مورگان، 400 نفر به روش نمونه گيري تصادفي طبقه‌اي نسبي (متناسب با حجم) انتخاب شد. ابزار پژوهش دو پرسشنامه محقق ساخته است كه يك پرسشنامه ويژه مردم محلي و ديگري ويژه گردشگران طراحي شد. براي گرد آوري داده ها از روش پيمايش (روش زمينه يابي با هدف هاي توصيفي و اكتشافي) استفاده شد و با پرسشنامه، اطلاعات مورد نياز گردآوري و با تجزيه و تحليل اين اطلاعات به سؤال هاي تحقيق پاسخ داده شد. در بخش توصيفي از جدول فراواني و درصد فراواني، ميانگين و انحراف استاندارد و در سطح آمار استنباطي از آزمون اسميرونف براي تعيين نرمال بودن توزيع متغيرها و آزمون تي تك نمونه اي براي مقايسه ميانگين نمونه با ميانگين فرضي جامعه استفاده و به منظور انجام تمام تحليل هاي آماري از بسته آماري SPSS نسخه 23 استفاده شده است. نتايج و بحث: با توجه به آزمون K-S مشخص شد كه تمام توزيع‌ها از لحاظ آماري نرمال است و نتايج آزمون تي تك نمونه‌اي مربوط به فرضيه هاي تحقيق، نشان داد كه بخش باينگان به طور معني‌داري داراي جاذبه هاي طبيعي و جاذبه هاي فرهنگي - اجتماعي است. وضع موجود امكانات و خدمات گردشگري بخش باينگان به طور معني داري در وضعيت نامناسب قرار دارد. پذيرش و استقبال گردشگران از سوي مردم بومي باينگان به طور معني داري در وضعيت مناسب قرار دارد. گسترش گردشگري در بخش باينگان، آثار اجتماعي - فرهنگي، اقتصادي و محيطي مثبتي به دنبال خواهد داشت. در انتها 9 عامل به عنوان موانع توسعه گردشگري در بخش باينگان شناسايي شد كه از بين اين موانع، «كمبود تأسيسات اقامتي و هتل هاي استاندارد در سطح ملي و بين المللي براي اقامت گردشگران منطقه» مهمترين مانع بود. نتيجه گيري: با توجه به نتايج اين پژوهش، جاذبه هاي طبيعي و فرهنگي اجتماعي، مهمترين پتانسيل هاي توسعه گردشگري در بخش باينگان هستند كه پيشنهاد مي شود مسئولان گردشگري استان در برنامه ريزي طرح هاي توسعه گردشگري منطقه به اين پتانسيل ها توجه نمايند و برنامه هاي خود را بر مبناي اكوتوريسم و گردشگري فرهنگي - اجتماعي قرار دهند و جهت توسعه گردشگري در منطقه مطالعاتي، اقدام به بهبود وضعيت امكانات و خدمات گردشگري ضروري ‌نمايند. كمبود تأسيسات اقامتي و هتل هاي استاندارد در سطح ملي و بين المللي براي اقامت گردشگران منطقه، به عنوان مهمترين مانع توسعه گردشگري در بخش باينگان مطرح است كه پيشنهاد مي شود مسئولان گردشگري منطقه با جذب سرمايه هاي دولتي و بخش خصوصي، هتل ها و اقامتگاه هاي مدرن و استاندارد براي اسكان درخور و شايسته گردشگران تاسيس نمايند.