پهنه‌بندي پتانسيل خطر ‌بيابان‌‌زايي با استفاده از مدل مطلوبيت چند شاخصه

‌بيابان‌‌زايي يكي از بزرگترين چالش‌‌هاي محيط‌‌‌زيستي زمان ما به شمار مي‌‌رود. اين پديده يك مساله جهاني است و پيامدهاي جدي آن بر تنوع‌زيستي، ايمني محيط‌‌‌زيست، ريشه‌‌كني فقر، ثبات اجتماعي اقتصادي و توسعه پايدار در سراسر جهان تاثيرگذار است. در اين ميان مناسب‌‌ترين روش براي تعيين شدت خطر ‌بيابان‌‌زايي استفاده از مدل‌‌هاي تجربي است. به منظور بررسي شدت ‌بيابان‌‌زايي در اين پژوهش از مدل مطلوبيت چند شاخصه (MAUT)(1) استفاده شد. براي اين منظور در اين روش لايه‌‌هاي اطلاعاتي مورد نياز در نرم‌‌افزار Arc View تهيه شد. سپس اقدام به تفكيك واحدهاي كاري از روش ژئومرفولوژي شد. با تعيين شاخص‌‌هاي موثر، ارزش شاخص‌‌ها در هر واحد كاري تعيين و ارزش شاخص‌‌ها نسبت به هم از روش آنتروپي‌‌شانون برآورد و در ادامه، تابع مطلوبيت چند شاخصه يا ضريب مطلوبيت(2) برآورد و در انتها نتايج به صورت نقشه‌‌ ارزيابي ‌ارايه شد. مطالعه‌هاي انجام شده نشان داد كه 0.43 درصد از كل منطقه مطالعاتي به صورت خيلي شديد و 8.92 درصد به صورت ‌به نسبت شديدي تحت فرايند ‌بيابان‌‌زايي مي‌‌باشد و ‌بيابان‌‌زايي با شدت متوسط (81.74%)، بيشترين سهم را در منطقه مطالعاتي به خود اختصاص داده است. در عين حال ارزش عددي ضريب مطلوبيت ‌بيابان‌‌زايي براي كل منطقه از مجموع عوامل 0.8677 (كلاس متوسط يا V) ‌به دست آمد. نتايج اين پژوهش امكان برنامه‌‌ريزي را براي به حداقل رساندن ‌بيابان‌‌زايي در اثر انجام طرح‌‌هاي توسعه فراهم مي‌‌سازد و شرايطي را ايجاد كند كه با توجه به اولويت‌‌ها و پهنه‌‌بندي آسيب‌‌پذيري منطقه مطالعاتي، تعادل بين طرح‌‌هاي توسعه و محيط امكان‌پذير شود.