تحليل گفتمان شعر ’پنجره‘ از فروغ فرخزاد از منظر زبانشناسي سيستمي ـ نقش گرا

Discourse Analysis of Forough Farrokhzad’s Poetry “The Window” According to Systematic-functional Linguistics

تحليل گفتمان از مطالعات بين رشته اي محسوب مي شود كه به تجزيه و تحليل كلام با توجه به بافت اجتماعي آن مي پردازد. در اين مقاله با رويكرد تحليلي – توصيفي شعر ’پنجره‘ اثر فروغ فرّخزاد در اين شيوه و براساس نظريه زبانشناسي سيستمي- نقش گراي مايكل هاليدي بررسي شده است تا لايه هاي زيرين و مخفي تر آن نمود يابد. براي دستيابي به اين هدف پس از توضيح مفاهيم نظري زبانشناسي نقشگرا اعم از فراكاركردهاي انديشگاني، بينافردي و متني ابتدا شعر به 4 بخش تقسيم شد. سپس هر بخش از شعر با رسم جداول و بررسي ميزان بسامد واژگان، مورد تحليل دقيق قرار گرفت و در نهايت كل شعر به صورت متني منسجم تفسير شد. يافته هاي پژوهش نشانگر آن است كه شعر با نگاهي عيني و واقع گرايانه سروده شده و از تحرك و پويايي برخوردار است. همچنين با تمركز بيشتر بر دو مشارك (من و تو) شعر اندكي فضاي دوقطبي به خود گرفته است. كاربرد بالاي وجه اخباري نشانگر قطعيت و اطمينان شاعر به سخنش و كاربرد بالاي زمان حال در جهت تأثير بيشتر بر مخاطب و همراهي و پذيرش او بوده است. شعر در تقابل با گفتمان مطرح آن دوره يعني توجه صرف به پيشرفت تكنولوژي و پشت نمودن به معنويت سروده شده است.

Discourse analysis is an intertextual research analyzing the texts according to its context of situation. The poetry has been studied according to Holliday’s theory on Systematic-functional linguistics based on descriptive-analytical approach for revealing hidden layers. First, the poetry has been divided into four parts after describing ideational, interpersonal and textual meta-functions. Then each one was analyzed by drawing tables and frequency research. Finally, the whole poetry was annotated as a coherent text. The results indicate that the poetry has been written in realistic and objective vision and dynamism. The poetry has assumed few bipolar atmosphere by high frequency of the participants (I & You). The plenty usage of indicative mood shows poet’s confidence on her words and the high frequency of present tenses makes more influence on readers to their agreements. The poetry was written opposing to dominant discourse of the time: more attention to technology and less on spirituality.