بررسي عوامل مؤثر در مسئله‌مند شدن وضعيت تابعيت كردهاي فيلي عراق در يكصد سال اخير

بيشتر كردهاي فيلي ساكن عراق طبق قانون تابعيت 1924 عراق به تابعيت آن كشور درآمدند. از زمان تشكيل كشور عراق تا دورۀ عبدالكريم قاسم، گرفتن تابعيت عراقي براي كردهاي فيلي آسان بود، اما از دورۀ عبدالسلام عارف به بعد به تابعيت عراقي درآمدن كردهاي فيلي بسيار مشكل شد. در دورۀ حزب بعث نه تنها كسب تابعيت عراقي براي كردهاي فيلي تقريباً غيرممكن شده بود، بلكه طي چندين دوره پس از سلب تابعيت، به كشور ايران اخراج شدند و از سقوط دولت بعث تاكنون نيز وضعيت خاص تابعيت كردهاي فيلي براي آنها مشكل ايجاد كرده است. بر اين اساس، هدف پژوهش حاضر بررسي عوامل مؤثر بر وضعيت تابعيت كردهاي فيلي در يكصد سال اخير است. پژوهش حاضر با روش توصيفي تحليلي و بر پايۀ منابع اسنادي، كتابخانه اي، خبرگزاري ها و مصاحبه با افراد آگاه به امور كردهاي فيلي، انجام شده است. يافته ها نشان مي‌دهد كه از يك سو تبار ايراني، شيعه، مرزنشين و مهاجر بودن بخشي از كردهاي فيلي و از سوي ديگر، شكل قانون تابعيت كشور عراق و رشد تفكرات ناسيوناليستي پان‌عرب، از جمله مهم‌ترين عوامل تأثير گذار بر وضعيت تابعيت كردهاي فيلي بوده است. ترس دولت بعث از همسويي كردهاي فيلي با ايران و همچنين موقعيت مناسب اقتصادي و همكاري سياسي آنها با احزاب كرد و شيعۀ مخالف رژيم بعث، از مهم ترين عوامل سلب تابعيت و اخراج آنها بود.